Đau xương khớp mùa lạnh – Đâu là nguyên nhân? Cách phòng tránh

Thời tiết trở lạnh, người trung niên và người cao tuổi lại bị những cơn đau nhức xương khớp “hành hạ”. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng tới khả năng vận động, sinh hoạt mà còn liên đới cả bữa ăn, giấc ngủ. Những cơn đau nhức xương khớp mùa lạnh khi thì âm ỉ, lúc dữ dội khiến nhiều người mệt mỏi. Vậy, vì sao cứ trời lạnh là lại đau nhức xương khớp?

1. Trời trở lạnh là xương khớp “biểu tình”

Trời mưa lạnh rét buốt là nỗi ám ảnh của những người mắc bệnh xương khớp và người già. Bởi lẽ, đây chính là thời điểm những cơn đau nhức xương khớp “hoành hành”, tái đi tái lại. Người thì đau âm ỉ khắp khớp xương, người thì chịu những cơn đau dữ dội khiến mất ăn, mất ngủ như trường hợp của cô Lê Thị Chi ( 65 tuổi, Hai Bà Trưng – Hà Nội).

Cô Chi tay vừa xoa bóp khớp cổ tay, ngón tay vừa chia sẻ: “Không hiểu làm sao năm nào cũng thế, tôi như máy dự báo thời tiết. Trời chuyển lạnh là khớp tay, chân, đầu gối đau nhức không dừng. Nhất là thời điểm sáng sớm thức dậy, các khớp buốt nhức, cứng khớp rất khó vận động. Nhiều hôm đau nhức quá tôi mệt mỏi không muốn ăn, đêm nằm thao thức không sao ngủ được”.

Trường hợp khác, chú Vũ Văn Thịnh (59 tuổi, TP. Nam Định) chia sẻ: “Tôi mắc bệnh thoái hóa khớp gối hơn 5 năm nay. Mỗi khi thời tiết mưa gió thất thường hoặc mùa đông lạnh các khớp gối có cảm giác châm chích, đau nhức rất khó chịu. Những cơn đau cứ tái đi tái lại khiến tôi nhiều khi không muốn đứng lên, đi lại. Thật sự rất khổ khi tới mùa đông”.

Không chỉ có cô Chi, chú Thịnh mà rất nhiều người đang gặp phải tình trạng đau nhức xương khớp khi trời chuyển lạnh. Vậy, đâu là nguyên nhân gây ra tình trạng này và làm thế nào để khắc phục?

Đau nhức xương khớp – Dấu hiệu của hàng chục bệnh lý xương khớp

2. Nguyên nhân gây đau xương khớp mùa lạnh

Theo Ths.Bs Nguyễn Thị Hằng – Nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Tuệ Tĩnh, Học viện Y dược học cổ truyền: Thời tiết thay đổi là điều kiện thuận lợi để các yếu tố gây bệnh như phong (gió), thấp (ẩm) xâm nhập cơ thể. Chúng lưu đọng lại ở các khớp xương khiến kinh lạc bị trì trệ, khí huyết kém lưu thông. Từ đó, phát sinh chứng đau nhức ở các khớp.

2.1. Lưu thông máu kém

Khi thời tiết lạnh, cơ thể chúng ta tập trung nhiều hơn vào việc dự trữ năng lượng. Lúc này mạch máu co lại khiến máu lưu thông kém, giảm cung cấp dinh dưỡng cho hệ xương khớp. Lưu thông dịch khớp cũng giảm hơn mức bình thường làm tăng độ ma sát giữa các đầu xương gây đau. Ngoài ra, xu hướng lười vận động khi trời lạnh khiến lưu thông máu kém, xương khớp mất đi độ linh hoạt.

2.2. Rối loạn tuần hoàn

Sự rối loạn tuần hoàn này gây ảnh hưởng tới xương khớp. Đó là những thay đổi trong tuần hoàn dịch khớp, vận mạch, nồng độ hóa chất trung gian hóa học trong cơ thể… Áp suất khí quyển thấp cũng làm giãn nở các mô gia tăng áp lực lên khớp.

2.3. Co rút gân cơ

Nhiệt độ giảm, độ ẩm cao cũng khiến các gân, cơ co lại, dịch khớp đông hơn bình thường. Điều này gây ra hiện tượng khớp bị co cứng, làm mất đi sự trơn tru của khớp khi vận động.

2.4. Sức đề kháng suy giảm

Vào mùa lạnh, sức đề kháng suy giảm, đặc biệt là đối với người cao tuổi. Tình trạng này sẽ tạo điều kiện cho các tác nhân gây đau xương khớp dễ dàng xâm nhập vào cơ thể.

2.5. Nhạy cảm thần kinh

Nhiệt độ thấp khiến các dây thần kinh ở các khớp nhạy cảm hơn, đặc biệt là với người từng trải qua chấn thương, phẫu thuật khớp. Vì vậy, vào mùa đông, chỉ cần một tác động ngoại lực nhỏ cũng khiến xương khớp đau nhức hơn bình thường.

2.6. Cơ thể ít vận động

Trong tiết trời mưa rét, hầu hết mọi người đều có xu hướng ở trong nhà, ít vận động kể cả hoạt động vui chơi lẫn tập luyện thể dục. Lười vận động khiến sụn khớp (tấm đệm lót giữa hai đầu xương) không hấp thụ đủ dưỡng chất. Từ đó, khớp giảm độ đàn hồi gây đau nhức, cứng khớp khi vận động.

Nhiều người lười vận động khi thời tiết chuyển lạnh

2.7. Mắc các bệnh lý xương khớp mạn tính

Bệnh nhân thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp… sẽ cảm nhận các cơn đau nhức xương khớp vào mùa lạnh hoặc đau nhức xương khớp khi trở trời rõ rệt hơn. Bởi lớp sụn khớp lúc này bị bào mòn trơ ra đầu xương lồi lõm, các dây thần kinh cũng nhạy cảm hơn. Do đó, mùa đông thường là thời điểm tái phát các bệnh lý xương khớp đã từng mắc trước đó.

3. Triệu chứng đau xương khớp mùa lạnh

Các dấu hiệu đau nhức xương khớp khi trời lạnh rất dễ nhận ra. Thông thường trong tiết trời lạnh mùa đông, bạn có thể gặp phải các triệu chứng sau:

4. Trời trở lạnh – khớp nào dễ bị đau nhức?

Thời tiết lạnh có thể khởi phát hoặc làm tăng độ đau nhức ở các khớp chịu áp lực và trọng tải lớn như khớp gối, khớp háng, cột sống thắt lưng, khớp bàn chân.

4.1. Khớp gối

Khớp gối là khớp bản lề có cấu trúc phức tạp, kết nối đùi và cẳng chân. Bộ phận này chịu trọng tải lớn nhất của cơ thể và đảm nhận nhiều vai trò khác nhau như nâng đỡ cơ thể, điều khiển các cử động duỗi, uốn, xoay chân…

Theo khảo sát có tới 200 người bị viêm khớp gối chỉ ra, cứ giảm 10 độ kèm áp suất khí quyển hạ thì cơn đau đầu gối lại tăng nặng hoặc tái lại.

4.2. Khớp háng

Đây là điểm liên kết giữa chi dưới, khung xương trục giúp truyền tải lực từ khung xương trục đến các chi. Điều này cho phép cơ thể thực hiện thuần thục các hoạt động như đi, chạy, nhảy, đá…

Theo khảo sát, trên 222 người bị thoái hóa khớp háng, trong 2 năm trải qua các điều kiện thời tiết khác nhau, cơn đau và độ cứng của khớp tồi tệ hơn khi nhiệt độ giảm, độ ẩm tăng.

4.3. Cột sống thắt lưng

Cột sống thắt lưng hay còn gọi là lưng dưới đảm nhiệm chức năng nâng đỡ trọng lượng phần trên của cơ thể. Bộ phận này kết nối các cơ, dây chằng, cho phép chúng ta đi, đứng, ngồi, chạy…

Khi trời trở lạnh, cơ thể sẽ phản ứng lại bằng cách khiến cơ, dây chằng co thắt lại. Điều này ảnh hưởng đến các khu vực xung quanh cột sống, vì tình trạng kéo căng các rễ thần kinh có thể gây ra cơn đau lưng dữ dội.

4.3. Khớp bàn chân

Ngoài gánh chịu trọng lượng toàn cơ thể, khớp bàn chân còn thực hiện nhiều chức năng như giữ thăng bằng, đi, đứng, chạy, nhảy…

Vào mùa lạnh, lưu lượng máu đến bàn chân cũng ít đi khiến khớp bàn chân, ngón chân cứng hơn khi cử động. Vì thế, xuất hiện triệu chứng đau và khó chịu.

Ngoài 4 khớp này thì khớp cổ tay, cổ vai gáy… cũng là vùng có khả năng dễ đau nhức xương khớp khi thời tiết trở lạnh.

5. Đối tượng có nguy cơ cao bị đau xương khớp mùa lạnh

Một số đối tượng nhạy cảm hơn với sự thay đổi thời tiết và dễ bị đau xương khớp hơn khi trời lạnh.

– Người cao tuổi: Thích nghi với sự thay đổi của thời tiết kém, sức đề kháng yếu.

– Phụ nữ tuổi mãn kinh: Sự suy giảm hormone sinh dục nữ làm giảm mật độ xương khiến xương có thể bị đau khi thời tiết thay đổi.

– Người ít vận động: Lười vận động khiến xương khớp mất đi độ linh hoạt, dễ bị tác động của thời tiết.

– Người phải hoạt động thể lực quá mức: Xương khớp thường xuyên phải vận động “quá sức” sẽ dễ bị tổn thương hơn.

– Bệnh nhân xương khớp: Các bệnh lý về xương khớp dễ tái phát khi thời tiết lạnh.

Người cao tuổi thường bị đau xương khớp khi trời lạnh

6. Khi nào người bị đau nhức xương khớp cần đến gặp bác sĩ?

Nếu đau nhức xương khớp có dấu hiệu tăng nặng kèm các triệu chứng sau:

• Đau nhức dữ dội khiến bạn mất ăn, mất ngủ
• Khớp sưng to, tê, mỏi như kim châm;
• Không thể co duỗi hoặc cử động khớp.

Người bệnh cần đến ngay chuyên khoa xương khớp tại các bệnh viện uy tín để được thăm khám. Các bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám và điều trị kịp thời, tránh biến chứng khó lường.

7. Điều trị đau xương khớp mùa lạnh

Những biện pháp điều trị đau khớp mùa lạnh, nhức khớp khi trời lạnh thường tập trung vào triệu chứng. Đối với những người vốn đã mắc bệnh xương khớp, bác sĩ sẽ có những điều chỉnh về phác đồ điều trị để bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn.

7.1. Điều trị đau nhức xương khớp tại nhà

Chăm sóc tại nhà là yếu tố quan trọng để giảm đau nhức xương khớp khi thời tiết chuyển lạnh. Với những trường hợp nhẹ, cơn đau âm ỉ, mới khởi phát, người bệnh có thể áp dụng những cách giảm đau đơn giản dưới đây.

7.1.1. Chườm nóng

Chườm nóng là một trong những biện pháp chăm sóng tại nhà đối với người bị đau khớp khi trời lạnh. Bạn có thể dùng túi chườm, khăn ấm để chườm lên vị trí đau trong 20 phút. Nếu muốn bạn có thể ngâm chân hoặc tắm với nước ấm.

Chườm nóng giúp giảm đau tại chỗ

7.1.2. Xoa bóp

Khi trời lạnh bị đau nhức xương khớp, bạn có thể thực hiện các động tác xoa bóp nhẹ nhàng tại khớp bị đau. Ngoài xoa bóp bằng tay không, bạn có thể kết hợp với dầu xoa bóp. Phương pháp này sẽ giúp các mạch máu giãn ra, lưu thông máu trở nên dễ dàng hơn và cơ thể cảm thấy thư giãn hơn.

Xoa bóp giúp thúc đẩy lưu thông máu

7.1.3. Tắm nước nóng

Đau xương khớp mùa lạnh có thể được khắc phục bằng cách tắm nước nóng từ 15 – 20 phút. Tắm nước nóng giúp bạn thư giãn, máu cũng được lưu thông tốt, từ đó giảm tình trạng đau nhức khớp.

Lưu ý nhỏ, nhiệt độ nước tắm vừa phải, tránh tắm muộn và tắm quá lâu. Thời gian tắm hợp lý từ 15 – 20 phút.

7.2. Mẹo dân gian chữa đau nhức xương khớp mùa lạnh

Bạn có thể áp dụng một số mẹo dân gian để chữa đau nhức xương khớp mùa lạnh tại nhà. Cách thực hiện cũng khá đơn giản và không tốn kém chi phí.

– Chườm ngải cứu: Bạn chỉ cần rửa sạch lá ngải cứu, để ráo rồi đem rang với muối. Sau đó bọc ngải cứu vào khăn sạch và chườm lên vị trí đau. Cần lưu ý tới nhiệt độ để tránh làm bỏng da. Chườm ngải cứu sẽ giúp giảm sưng, đau tại khớp.

– Ngâm chân nước muối gừng: Bàn chân là nơi tập trung nhiều huyệt đạo, dây thần kinh có mối liên hệ chặt chẽ với xương khớp. Việc ngâm chân với nước ấm hòa với muối gừng sẽ giúp lưu thông khí huyết, giảm đau. Đặc biệt ngâm chân trước khi đi ngủ sẽ giúp bạn ngủ ngon hơn. Thời gian ngâm chân từ 15 – 30 phút.

– Uống nước sắc lá lốt: Lấy 100g lá lốt sắc với 3 bát nước tới khi còn 1 bát thì chắt lấy nước uống khi còn ấm. Lá lốt giúp tán hàn tiêu trừ khí lạnh trong cơ thể. Nó giúp chống viêm, giảm đau.

6 cách chữa đau nhức xương khớp ở người già 

7.3. Thuốc trị đau nhức xương khớp mùa lạnh

Tùy từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định một số loại dưới đây:

– Thuốc giảm đau: Paracetamol, Acetaminophen… Nó được chỉ định trong những trường hợp đau không kèm sưng. Khi sử dụng liều cao hoặc dùng thường xuyên loại thuốc này sẽ gây hại cho gan.

– Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Ibuprofen, Diclofenac… Thuốc giúp làm giảm tình trạng viêm gây đau, sưng và cứng khớp. Tuy nhiên, loại thuốc này có thể gây ra các tác dụng phụ như: đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, táo bón… Dùng lâu dài có thể gây viêm loét dạ dày, thậm chí là xuất huyết đường tiêu hóa.

– Nhóm thuốc opioid: Được chỉ định khi cơn đau nghiêm trọng, người bệnh không đáp ứng với NSAID. Tác dụng phụ của loại thuốc này là gây buồn ngủ, táo bón…

– Thuốc giãn cơ: Điều trị co thắt cơ, cứng cơ

– Thuốc chống trầm cảm: Giảm truyền dẫn tín hiệu đau

– Kem, gel, miếng dán giảm đau: Dùng để bôi, dán lên vùng xương khớp để giảm đau tại chỗ.

Lưu ý: Chỉ sử dụng thuốc theo đơn của bác sĩ, không được tự ý mua thuốc về dùng. Thông báo với bác sĩ về những tác dụng phụ gặp phải khi sử dụng thuốc.

giúp giảm đau

8. Bổ sung tinh chất hỗ trợ cải thiện đau nhức xương khớp

Một số tinh chất có khả năng hỗ trợ giảm triệu chứng đau nhức xương khớp mùa lạnh. Đồng thời chúng cũng hỗ trợ dưỡng khớp và dự phòng các vấn đề về xương khớp.

– Glucosamine: Đây là một trong những thành phần cấu tạo nên sụn khớp. Tinh chất này hỗ trợ kích thích sản xuất dịch nhầy tại khớp để tăng khả năng vận động của khớp.

– Kollagen II-xs: Tinh chất được chiết xuất từ sụn ức gà non theo công nghệ tách nước độc quyền đã được FDA công nhận. Kollagen II-xs chứa Collagen type 2, Glucosamine, Chondroitine, Acid Hyaluronic. Đây đều là những thành phần cấu tạo sụn khớp, hỗ trợ tái tạo sụn khớp, ngăn ngừa quá trình hủy sụn, bảo vệ sụn khớp khỏi các tác nhân gây hại.

– AKBAMAX: Là tinh chất được chiết xuất từ cây Nhũ hương, hỗ trợ giảm đau, cải thiện khả năng vận động.

Điều quan trọng là bạn cần lựa chọn sản phẩm chứa các tinh chất này của thương hiệu uy tín.

9. Bị đau nhức xương khớp nên ăn gì, kiêng gì?

Chế độ ăn uống cũng đóng vai trò quan trọng với giúp người bệnh thuyên giảm triệu chứng đau nhức xương khớp. Vì vậy, người bệnh nên bổ sung cho mình kiến thức ăn gì, kiêng gì để cải thiện tình trạng đau nhức xương khớp.

9.1. Đau nhức xương khớp nên bổ sung thực phẩm này

• Bổ sung thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, cá thu, cá mòi, cá trích, cá ngừ… giúp giảm viêm, cải thiện tình trạng cứng, sưng khớp.
• Thêm gừng, tỏi, nghệ, hương thảo… vào món ăn hàng ngày giúp giảm đau, chống viêm, ngăn ngừa lão hóa xương khớp.
• Ăn nhiều trái cây, rau củ quả chứa nhiều vitamin C, D, K, E tốt cho sức phát triển của sụn xương.
• Tăng cường ăn các loại ngũ cốc nguyên hạt như đậu nành, đậu đỏ, đậu đen, đậu xanh… có tác dụng làm chậm hoặc ức chế các phản ứng gây viêm trong cơ thể.

9.2. Người bị đau nhức xương khớp cần tránh nhóm thực phẩm sau

Bên cạnh những thực phẩm nên ăn thì người bệnh cũng cần chú ý những thực phẩm nên hạn chế ăn sau:

• Hạn chế thực phẩm nhiều chất béo, đồ ăn chiên rán, đồ đóng hộp… chứa lượng chất béo không lành mạnh sẽ làm tăng các cơn đau nhức. Thêm nữa, nếu ăn nhiều còn gây tăng cân, tạo áp lực lên xương khớp.
• Tránh những thực phẩm chứa nhiều muối, đường. Bởi, muối làm giảm khả năng hấp thụ canxi của xương, tăng nguy cơ lắng đọng muối urat trong khớp, kích thích phản ứng viêm. Đường khiến xương khớp nhanh thoái hóa và gây tăng cân.
• Hạn chế thịt đỏ như thịt bò, thịt trâu, thịt cừu… Thực phẩm không tốt cho người đau nhức xương khớp vì chứa hàm lượng đạm và axit bão hòa cao.
• Người bị đau nhức xương khớp cũng hạn chế rượu bia, đồ uống chứa các chất kích thích như cà phê khiến tình trạng đau, sưng, viêm tại khớp tăng nặng.

10. Phòng tránh đau xương khớp mùa lạnh

Theo TTƯT.Ths.Bs. Nguyễn Thị Hằng (Bệnh viện Tuệ Tĩnh, Học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam), để hạn chế tình trạng đau nhức xương khớp mùa lạnh, người bệnh cần tuân thủ theo những nguyên tắc dưới đây.

10.1. Giữ ấm cơ thể

Việc đầu tiên cần làm là bạn cần giữ ấm cơ thể ngay cả khi ở trong nhà. Đơn giản nhất là mặc đủ ấm, dùng khăn quàng cổ, mang găng tay, tất. Đặc biệt lưu ý đối với các khớp cổ chân, cổ tay, bàn tay… bởi các khớp này thường sẽ bị nhiễm lạnh đầu tiên so với các khớp lớn hơn.

Điều quan trọng là nên giữ ấm trước khi đi ngủ vào buổi tối. Vì nhiệt độ có xu hướng thấp dần về đêm và đầu giờ sáng.

Giữ ấm cơ thể là rất quan trọng

10.2. Duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học

Chế độ dinh dưỡng phù hợp sẽ góp phần nâng cao sức khỏe cho hệ xương khớp, phòng ngừa tác nhân gây đau.

– Khuyến khích dùng thức ăn, nước uống có nhiệt độ ấm. Điều này sẽ bổ sung thêm nguồn nhiệt để làm ấm cơ thể, giảm đau xương khớp mùa lạnh.

– Nên ăn thực phẩm chứa nhiều axit béo omega-3 như cá hồi, cá ngừ, cá trích…

– Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A, E, C trong đậu nành, hạt mầm, rau xanh, cà rốt, ớt, cà chua, bơ…

– Uống đủ nước mỗi ngày. Vì khi cơ thể thiếu nước có thể gây hiện tượng cô đặc máu, làm giảm lưu thông máu.

– Hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, nội tạng động vật, không uống rượu bia.

10.3. Tập luyện hợp lý

Đảm bảo vận động hợp lý theo từng độ tuổi và thể trạng. Tập luyện thể dục, thể thao đều đặn giúp ngăn ngừa bệnh viêm khớp, thấp khớp, duy trì sự linh hoạt của các khớp.

Nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày và hầu hết các ngày trong tuần. Bên cạnh đó, các bài tập tại chỗ giữa buổi làm việc cũng được khuyến khích áp dụng hàng ngày. Vào những ngày thời tiết quá lạnh, nhiều gió, có mưa, bạn không nên tập thể dục ngoài trời.

Nếu bạn đang bị béo phì thì rèn luyện thể lực cũng là một trong những cách giúp bạn giảm cân lành mạnh. Từ đó sẽ giảm được áp lực lên xương khớp, phòng ngừa các cơn đau nhức.

10.4. Tránh tăng cân mùa đông

Như đã nói, thừa cân, béo phì gây áp lực lên các khớp xương và là nguyên nhân gây đau nhức xương khớp. Vì vậy, hãy cố gắng cho mình chế độ ăn uống khoa học, tránh tăng cân mùa đông.

Đau xương khớp mùa lạnh ảnh hưởng không nhỏ tới sinh hoạt, sức khỏe. Do đó, mỗi người nên ghi nhớ cách phòng tránh để không bị những cơn đau “ám ảnh” mỗi khi trời trở lạnh. Chuyên gia của chúng tôi luôn sẵn sàng trả lời mọi thắc mắc liên quan tới sức khỏe qua tổng đài 0343 44 66 99 hoặc chat trực tiếp.

Chat với bác sĩ ngay

XEM THÊM:

• Đau nhức xương khớp nên ăn gì và kiêng gì? – Bạn đã biết chưa?
• Vì sao các cơn đau nhức xương khớp tái phát khi ngồi điều hòa? – Cách sử dụng điều hòa đúng