Xơ vữa động mạch nên ăn gì kiêng gì? [Chuyên gia giải đáp]

Tôi nghe nói tuổi 65 của tôi thường gặp rất nhiều bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt xơ vữa động mạch. Để phòng tránh, chuyên gia có thể giải đáp giúp tôi xơ vữa động mạch nên ăn gì kiêng gì được không? Xin cảm ơn.

(Lê Đình Tuyến, Hoàng Mai, Hà Nội)

Chào bác,

Xơ vữa động mạch là một trong những bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi do chức năng chuyển hóa của các cơ quan trong cơ thể suy giảm. Do vậy, chú ý đến chế độ ăn uống sinh hoạt phòng ngừa xơ vữa mạch máu rất quan trọng. Đối với câu hỏi của bác, xơ vữa động mạch nên ăn gì kiêng gì thì chế độ ăn uống tập trung chủ yếu vào rau xanh, hoa quả, các loại thịt ít protein, bổ sung nhiều cá hoặc các loại dầu an toàn cho sức khỏe. Để biết cụ thể hơn, mời bác tham khảo qua bài viết dưới đây.

 1. Tầm quan trọng của chế độ ăn uống với người bị xơ vữa động mạch

Người bị xơ vữa động mạch nên ăn gì và kiêng gì?

Chế độ ăn uống góp phần quan trọng trong điều trị cũng như phòng ngừa xơ vữa động mạch bởi:

• Giúp bạn kiểm soát được lượng cholesterol xấu nạp vào cơ thể
• Kiểm soát được lượng đường, muối trong cơ thể
• Cung cấp các vitamin, khoáng chất và chất oxy hóa quan trọng cho cơ thể, làm lành những tổn thương ở thành mạch
• Cung cấp axit béo omega-3 giúp giảm cholesterol trong máu, giúp làm sạch thành mạch
• Tăng sức đề kháng cho cơ thể
• Có chế độ ăn uống hợp lý sẽ góp phần duy trì cân nặng, ngăn ngừa nguy cơ béo phì, tiểu đường, mỡ máu cao – những tác nhân ảnh hưởng trực tiếp đến xơ vữa động mạch.

Việc ăn đúng, ăn đủ, ăn khoa học là một trong những yếu tố tiên quyết giúp tim mạch khỏe mạnh, chống lại tác nhân có hại và hạn chế biến chứng. Vậy người bị xơ vữa động mạch nên ăn gì và kiêng gì? Hãy cùng tìm hiểu ngay những ‘thực phẩm vàng’ dưới đây.

Tìm hiểu thông tin về xơ vữa động mạch – Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

2. Người bị xơ vữa động mạch nên ăn gì cho bổ?

2.1. Tăng cường hoa quả và rau xanh

Trong các loại rau củ quả rất giàu chất xơ. Đặc biệt như các loại rau màu xanh lá như các loại rau họ cải (rau diếp, cải xoăn, rau bina)… rất giàu nitrat, cải thiện chức năng của mạch máu và giảm viêm.

Thêm vào đó, các loại rau xanh nhiều kali, ngăn ngừa vôi hóa mạch máu. Ăn nhiều rau có màu xanh giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch lên đến 15,8%.

Trong khi đó các loại hoa quả, đặc biệt nhóm quả mọng cũng bổ sung vitamin thiết yếu như vitamin A, vitamin nhóm B, vitamin C, acid folic, giàu chất chống oxy hóa flavonoid, tăng cường sức khỏe tim mạch.

Các loại rau xanh và hoa quả cho người xơ vữa động mạch như:

• Củ cải đường
• Súp lơ
• Rau bina, rau diếp…
• Hành tây
• Các loại quả mọng như việt quất, dâu tây, nam việt quất, mâm xôi giàu chất chống oxy hóa…
• Cà chua
• Trái cây có múi như cam, quýt, bưởi giàu vitamin C…
• Gia vị như hành tỏi, nghệ, gừng giàu chất chống oxy hóa, giảm đau kháng viêm
• Chuối, kiwi, nho, đào giàu kali

2.2. Tăng cường các axit béo có lợi như omega-3

Axit béo omega-3 đã là chất béo không bão hòa, đã được chứng minh tác dụng giúp giảm mỡ máu, giảm cholesterol và ngăn ngừa nguy cơ xơ vữa động mạch. Có nghiên cứu chỉ ra, người thường xuyên ăn cá ít bị xơ vữa động mạch (6.6%) so với nhóm ăn ít hơn một khẩu phần cá mỗi tuần (13.3%). Do vậy, thay vì sử dụng chất béo bão hòa, bạn nên thay đổi thực đơn bằng các thực phẩm giàu omega-3 như:

• Các loại cá béo như cá hồi, cá trích, cá thu, cá mòi, cá tuyết
• Các loại hạt và bơ hạt
• Sử dụng trực tiếp các hạt nhiều dầu như hạt hướng dương, bí đỏ, hạt lanh, hạt vừng
• Quả bơ

2.3. Bổ sung ngũ cốc và các loại hạt

Ngũ cốc và các loại hạt không chỉ giàu chất xơ mà còn bổ sung thêm những nguyên tố vi lượng thiết yếu cho cơ thể, trong đó có mạch máu, giúp tăng độ bền thành mạch. Một trong số đó là yến mạch, không chỉ cải thiện được cholesterol xấu mà còn giảm nguy cơ cần tái thông mạch.

Một số loại ngũ cốc và hạt nên dùng như:

• Bánh mỳ ngũ cốc nguyên hạt
• Yến mạch. Người thường xuyên ăn yến mạch có mức LDL cholesterol và các dấu hiệu viêm thấp hơn những người không sử dụng
• Gạo lức
• Hạt diêm mạch
• Lúa mì

Không nên ăn các loại thực phẩm ngũ cốc đã qua chế biến như:

• Bánh mì trắng, bánh mì nướng
• Bánh quy, bánh rán, bánh ngô, khoai….
• Bắp rang bơ
• Mì trứng

Các loại hạt nên ăn như đậu Hà Lan, đậu lăng, đậu xanh, đậu đen…

2.4. Sử dụng thịt trắng, các loại cá và protein từ thực vật

Nguồn Protein “nạc” rất quan trọng, ít cholesterol sẽ giảm áp lực lên cơ quan tiêu hóa và thành mạch.

Một số loại thực phẩm ít protein như:

• Thịt nạc như thịt lợn
• Các loại gia cầm không da như ức gà, thịt vịt, thịt ngan…
• Các loại cá đặc biệt cá béo nước lạnh như cá hồi, cá ngừ, cá trích
• Trứng (nên hạn chế số lượng)
• Các sản phẩm từ đậu nành như tào phớ, đậu phụ…

2.5. Thay thế bằng dầu thực vật an toàn  

NGười bị xơ vữa động mạch nên sử dụng dầu oliu để thay thế dầu ăn hàng ngày.

Dầu chiết xuất từ các loại hạt tốt cho sức khỏe và cải thiện đáng kể các yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch. Ví dụ như việc sử dụng các loại dầu từ hạt có thể giảm cholesterol xấu và huyết áp, tăng cholesterol tốt đồng thời giảm đường trong máu, chống lại bệnh tiểu đường.

Một số loại dầu thực vật an toàn cho người xơ vữa động mạch như:

• Dầu hạt hướng dương
• Dầu oliu
• Dầu gạo lứt
• Dầu hạt lanh

2.6. Lựa chọn sữa phù hợp

Nếu biết cách sử dụng sữa an toàn sẽ không làm giàu tăng nặng các triệu chứng của xơ vữa động mạch. Một số loại sữa bạn có thể sử dụng như:

• Sữa tách béo, sữa ít béo
• Phô mát
• Sữa chua nên sử dụng sữa không đường hoặc ít đường

3. Người bị xơ vữa động mạch nên kiêng gì? 5 thực phẩm cần tránh

3.1. Hạn chế thức ăn và đồ uống nhiều đường

Các thực phẩm và đồ uống nhiều đường có thể cung cấp năng lượng cho não hoạt động nhưng khi ăn quá nhiều đường đã qua chế biến sẽ làm tăng nguy cơ béo phì, kháng insulin, tiểu đường, xơ vữa động mạch, cholesterol trong máu cao và tăng huyết áp.

Để ăn đúng và đủ, không nên ăn quá 6 muỗng cà phê hoặc 100 calo đường mỗi ngày đối với nữ giới và nam giới không ăn quá 9 muỗng cà phê hoặc 150 calo mỗi ngày đối với nam giới.

Bạn nên hạn chế đồ ăn nhiều đường như:

• Nước ngọt, nước uống có ga
• Các loại bánh ngọt, bánh kem…

3.2. Hạn chế thực phẩm nhiều muối

Người ăn nhiều muối không chỉ làm tăng huyết áp mà còn làm rối loạn chức năng nội mô và tăng độ cứng động mạch, kéo theo các nguy cơ gây xơ vữa động mạch. Vì vậy giảm lượng muối dư thừa trong chế độ ăn rất quan trọng đối với sức khỏe mạch máu.

Không nên ăn 2.300mg natri mỗi ngày, chỉ sử dụng không quá 1.500mg/ngày.

3.3. Tránh thực phẩm giàu chất béo không lành mạnh

Nghiên cứu chỉ ra, chất béo bão hòa làm tăng cholesterol xấu trong máu – nguyên nhân trực tiếp gây nên xơ vữa động mạch. Vì vậy, người bị xơ vữa mạch máu nên hạn chế ăn các loại thực phẩm có chứa chất béo không lành mạnh như:

• Mỡ động vật: mỡ lợn
• Một số dầu thực vật: dầu dừa, dầu hạt cọ
• Bơ động vật có hàm lượng chất béo cao >80%
• Nước sốt ăn kèm salad
• Các món chiên xào đặc biệt dầu đã qua sử dụng
• Đồ ăn nhanh như pizza, mì, bún phở ăn liền, hamburger…

3.4. Hạn chế thực phẩm giàu protein trong thịt đỏ

Nên hạn chế sử dụng các loại thịt đỏ, đồ dầu mỡ.

Protein có mối quan hệ mật thiết với bệnh tim mạch. Nghiên cứu trên chuột chỉ ra ăn nhiều protein gấp 3 lần bình thường làm tăng nguy cơ mắc bệnh xơ vữa động mạch đến hơn 30%.

Vì vậy cần cân đối lượng protein trong thực phẩm như:

• Protein từ thịt đỏ như thị bò, thịt cừu
• Protein trong thịt đã qua chế biến như thịt hộp, thịt hun khói, xúc xích
• Protein động vật như phô mai
• Các loại sữa nguyên kem, sữa béo…

3.4. Hạn chế sử dụng rượu bia, chất kích thích

Rượu bia, chất kích thích cũng đều là tác nhân làm suy giảm chức năng của gan thận và cơ quan tiêu hóa, từ đó làm tích tụ cholesterol trong máu, lâu dần hình thành nên mảng xơ vữa.

4. Nguyên tắc ăn uống cho người xơ vữa động mạch

Theo Ths. Nguyễn Minh Hoàng, nguyên tắc chung cho người bị xơ vữa động mạch là tăng cường trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, cá, thịt nạc và thịt gia cầm, các sản phẩm từ sữa ít béo, các loại hạt và các loại đậu. Bạn có thể áp dụng chế độ ăn theo kiểu Địa Trung Hải để phòng ngừa biến chứng tim mạch.

Để tăng tối đa công dụng của chế độ ăn uống khoa học cho người xơ vữa động mạch, cần chú ý một số điểm sau:

• Giảm năng lượng nhập vào từ 500 – 1000kcal/ngày đối với người béo phì
• Chất béo chỉ chiếm 15-20% tổng năng lượng hàng ngày, trong đó acid béo no (các chất béo làm tăng mỡ xấu) không vượt quá 10% tổng năng lượng. Tương ứng với 3-5 lần ăn cá và hải sản mỗi tuần, thay thế cá cho thit.
• Nên sử dụng đạm thực vật với hàm lượng ít nhất 25g mỗi ngày
• Lượng chất xơ cần nạp từ 20-35g mỗi ngày

5. Lưu ý trong chế độ ăn uống với người xơ vữa động mạch

Ngoài chế độ ăn cần kết hợp với duy trì cân nặng và tăng cường tập luyện.

Trong quá trình lựa chọn thực phẩm cho người xơ vữa động mạch, cần chủ động lựa chọn những thực phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm bằng cách:

• Nên lựa chọn các loại trái cây tươi, không chứa chất bảo quản
• Tránh trái cây đóng hộp trong siro nhiều đường hoặc đã chế biến qua các món mứt
• Lựa chọn các thực phẩm tươi sống, hạn chế ăn cá đông lạnh quá lâu
• Hạn chế các loại nước sốt kem, rau đóng hộp có hàm lượng natri cao
• Nên chế biến bằng phương pháp hấp, luộc, chiên không dầu hoặc chỉ sử dụng dầu thực vật an toàn cho tim mạch
• Uống đủ nước mỗi ngày

Song song chế độ ăn uống, người bệnh cũng nên chú ý tập thể dục thể thao đều đặn và thăm khám định kỳ để không làm tăng nặng các triệu chứng và biến chứng của xơ vữa động mạch.

Trên đây là giải đáp cho câu hỏi ‘người bị xơ vữa động mạch ăn gì và kiêng gì’ của bác Tuyến. Bác hãy áp dụng và duy trì trong thời gian dài để bảo vệ hệ tim mạch thật tốt nhé. Chúc chú sức khỏe! Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, bạn đọc có thể liên hệ qua hotline 0865 344 349 để được tư vấn giải đáp.

XEM THÊM: 

• Tai biến mạch máu não nên ăn gì kiêng gì? – Giúp bạn nắm được chế độ ăn phòng đột quỵ
• Mỡ máu nên ăn gì kiêng gì? – Giảm mỡ máu – giảm mảng bám gây xơ vữa
• Top 15+ thực phẩm giảm mỡ máu – Hiệu quả bất ngờ cho thành mạch nếu sử dụng thường xuyên