Trẹo cổ là gì? Nguyên nhân và cách xử lý

Trẹo cổ là tình trạng nhiều người gặp phải, đặc biệt là khi vừa ngủ dậy. Đôi khi tình trạng này kéo dài khiến bạn không khỏi lo lắng. Để giải tỏa mối lo này hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách xử lý ngay dưới đây.  

1. Trẹo cổ là gì?

Bị trẹo cổ là tình trạng cổ không ở trong tư thế bình thường do dây chằng ở cổ bị kéo căng quá mức. Lúc này đỉnh đầu nghiêng sang một bên trong khi đó cằm nghiêng sang bên còn lại. Tình trạng này có thể là cấp tính hoặc mạn tính.

Tình trạng này không quá nguy hiểm nhưng gây ảnh hưởng tới sinh hoạt, công việc hàng ngày. Bạn cần phải điều trị đúng cách và kịp thời để loại bỏ những bất tiện, khó chịu mà tình trạng này gây ra cũng như tránh tiến triển nặng.

2. Phân loại

Có các dạng khác nhau của tình trạng này. Kéo theo đó là cách xử lý cho mỗi dạng cũng khác nhau.

• Trẹo cổ cấp tính: Đột ngột xuất hiện và thường được cải thiện sau 1 – 2 ngày. Các triệu chứng sẽ biến mất trong vài ngày đến một tuần. Tình trạng này thường xảy ra do chấn thương, nhiễm lạnh ngủ sai tư thế, mang vác vật nặng.
• Trẹo cổ mạn tính: Kéo dài, dễ tái phát, khó điều trị. Thường là do vấn đề với cơ, xương khớp.

Ngoài ra còn có trẹo cổ bẩm sinh: Đây là một dạng hiếm gặp, xảy ra khi xương cổ của thai nhi hình thành không đúng cách. Đặc biệt có thể là do 2 đốt sống cổ bị dính vào nhau. Trong khuôn khổ của bài viết này ở những phần tiếp theo không đề cập tới các vấn đề có liên quan tới tình trạng bẩm sinh.

3. Triệu chứng trẹo cổ

Các triệu chứng có thể xuất hiện từ từ hoặc đột ngột, kéo dài dai dẳng và ngày càng tăng lên. Bạn có thể nhận diện qua các dấu hiệu sau:

• Đau cổ: Đau hơn khi cử động như xoay cổ sang trái hoặc phải, ngẩng, cúi đầu. Mức độ đau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của việc kéo căng quá mức dây chằng cổ.  Đây là triệu chứng phổ biến khi bị trẹo cổ.
• Cứng cổ
• Đau đầu
• Chuyển động cổ không bình thường, khó cử động
• Nghiêng cằm sang một bên.
• Tê bì hoặc ngứa ran tay.
• Có thể có khó khăn về thính giác, thị giác, nuốt thức ăn  hoặc khi nuốt có cảm giác nóng cổ.

Đặc biệt, khi trẹo cổ xảy ra ở mức độ nghiêm trọng sẽ xuất hiện các triệu chứng sau:

• Lệch trục cổ
• Không tỉnh táo, bất tỉnh.
• Khó thở
• Đau đầu dữ dội
• Tê, mất cảm giác ở bất kỳ vùng nào trên cơ thể.

Bạn có thể bị cứng cổ

4. Nguyên nhân gây trẹo cổ

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này. Đó có thể là tư thế sai trong sinh hoạt, chấn thương đột ngột, thậm chí là dấu hiệu của bệnh xương khớp. Tuy nhiên, có trường hợp không thể xác định được nguyên nhân, còn được gọi là chứng trẹo cổ vô căn.

4.1. Sai tư thế gây trẹo cổ

Đây là một trong những nguyên nhân đầu tiên cần phải xem xét. Sai tư thế cũng là lý do phổ biến nhất là gây trẹo cổ khi ngủ dậy. Các tư thế xấu có thể kể đến là: Ngủ gục trên bàn, cúi đầu xem điện thoại lâu, nằm nghiêng đầu sang một bên, gối đầu quá cao, mang vác vật nặng…

4.2. Bị nhiễm lạnh

Tác động của khí lạnh lên vùng cổ sẽ làm giảm lưu thông máu, gây co cứng cổ. Bạn có thể bị lạnh do thời tiết, ngồi trong phòng điều hòa có máy lạnh thổi trực tiếp vào vùng cổ gáy.

Gió điều hòa thổi trực tiếp vào vùng cổ có thể là nguyên nhân

4.3. Chấn thương gây trẹo cổ

Chấn thương cơ hoặc chấn thương hệ thần kinh có liên quan có thể là lý do. Đó có thể là bong gân, rách dây chằng, trật khớp cổ… Chúng sẽ khiến cổ bị lệch, đau từ nhẹ đến nặng. Các chấn thương này có thể gặp trong lao động, sinh hoạt hàng ngày, chơi thể thao, tham gia giao thông.

4.4. Quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể

Tuổi tác càng cao, xương, cơ, dây chằng càng mất đi sức mạnh, độ dẻo dai ban đầu. Điều này khiến cho việc dây chằng có nguy cơ bị kéo giãn quá mức, nguy cơ chấn thương cao hơn ở những đối tượng khác. Mặt khác các vấn đề cơ, xương, khớp ở người cao tuổi cũng là điều kiện thuận lợi khiến cho tình trạng trẹo cổ có thể xảy ra.

4.5. Hệ quả của các bệnh lý xương khớp

Một số bệnh lý xương khớp có thể làm thay đổi cấu trúc xương, tính linh hoạt trong vận động của cơ, gân, dây chẳng. Điều này sẽ gây ra những hạn chế trong vân động tạo điều kiện cho trẹo cổ có thể xảy ra. Một số bệnh lý xương khớp có thể kể tới là viêm khớp cổ, thấp khớp, thoái hóa đốt sống cổ, loãng xương…

Ngoài ra, căng thẳng kéo dài cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh.

5. Trẹo cổ có nguy hiểm không? 

Nếu tình trạng này kéo dài mà không được điều trị kịp thời có thể gây ra một số biến chứng trẹo cổ như:

• Đau mạn tính: Tình trạng đau cổ kéo dài dai dẳng, lặp lại.
• Khó khăn trong cử động: Ngay cả khi thực hiện các động tác đơn giản như quay cổ sang hai bên.
• Không thể điều khiển các phương tiện giao thông: Do bạn không thể cử động cổ như bình thường cùng ảnh hưởng của những cơn đau nhức. Bạn không thể quan sát cũng như xử lý được các tình huống giao thông.
• Khó khăn trong giao tiếp
• Rối loạn tuần hoàn máu não

6. Đối tượng có nguy cơ cao

Căn cứ vào các nguyên nhân đã liệt kê ở trên, có thể chỉ ra một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao gặp phải tình trạng này.

• Người có thói quen xấu trong sinh hoạt: Ngủ gục trên bàn, thường xuyên cúi đầu lướt điện thoại…
• Người lao động nặng.
• Người tập thể thao cường độ cao.
• Người thường xuyên ở trong phòng điều hòa có gió máy lạnh thổi trực tiếp vào cổ.
• Người cao tuổi.
• Người mắc các bệnh lý về xương khớp.

Người cao tuổi cũng thuộc nhóm đối tượng có nguy cơ cao

7. Khi nào cần tới gặp bác sĩ?

Một số trường hợp tình trạng này có thể cải thiện trong vòng 24 – 48 giờ hoặc sau khi được áp dụng các biện pháp tự chăm sóc. Tuy nhiên, nhiều trường hợp cần tới sự can thiệp y khoa. Do đó, hãy tới gặp bác sĩ khi:

• Đau dữ dội. Cơn đau ngày càng tăng nặng, không có dấu hiệu thuyên giảm ngay cả khi áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà.
• Khó khăn trong vận động.
• Gặp chấn thương ở cổ.

Đặc biệt khi xuất hiện các triệu chứng ở mức độ nghiêm trọng hãy tới ngay cơ sở y tế để được xử lý kịp thời.

8. Chẩn đoán

Để tìm ra hướng điều trị phù hợp, bác sĩ sẽ cần xác định chính xác nguyên nhân và tình trạng bệnh hiện tại của bạn. Một số phương pháp có thể được sử dụng như:

• Xem xét các triệu chứng lâm sàng
• Hỏi về tiền sử bệnh, chấn thương gặp phải gần đây
• Chẩn đoán hình ảnh: Chụp X-quang, chụp MRI
• Điện cơ đồ để xác định cơ bị tổn thương

9. Điều trị trẹo cổ

Bị trẹo cổ thì phải làm sao chắc hẳn là thắc mắc của những ai đang đọc bài viết này. Việc nhanh chóng áp dụng các cách trị trẹo cổ có thể giúp cải thiện tình trạng, ngăn nó trở nên tồi tệ hơn. Bác sĩ sẽ dựa vào nguyên nhân, tình trạng bệnh cũng như thể trạng của bạn để quyết định phương án điều trị.

Điều đầu tiên thường làm khi tình trạng trẹo cổ mới xuất hiện hoặc đang trong cơn cấp là nghỉ ngơi, hạn chế vận động mạnh trong vài ngày. Điều này sẽ tạo thời gian cho dây chẳng, cơ, gân có thời gian nghỉ ngơi, phục hồi. Đây cũng là cách tránh cho tình trạng này thêm tồi tệ hơn.

9.1. Sử dụng dụng cụ hỗ trợ

Nẹp cổ, băng đỡ cổ là vật dụng hỗ trợ khá hiệu quả trong trường hợp này. Các dụng cụ này giúp ổn định, giảm áp lực lên vùng cổ. Chúng cũng giúp hạn chế những cử động có thể làm trầm trọng hơn tình trạng bệnh. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để sử dụng loại dụng cụ phù hợp.

9.2. Chườm trị trẹo cổ

Chườm nóng hoặc chườm lạnh cũng có thể là một trong những mẹo chữa vẹo cổ sau khi ngủ dậy. Phương pháp này có tác dụng giảm sưng, giãn cơ, giảm đau tạm thời. Thông thường, chườm lạnh sẽ được sử dụng trong trường hợp cấp tính, chấn thương trong vòng 48 giờ. Chườm cũng là đáp án cho câu hỏi ngủ dậy trị trẹo cổ phải làm sao.

Bạn có thể dùng khăn bọc đá, chai nước đá, túi chườm để chườm lên vị trí đau trong 15 – 20 phút. Lưu ý không chườm lên vết thương hở, không chườm trực tiếp đá lên da, cẩn trọng về nhiệt độ để tránh bị bỏng.

Bạn có thể chườm để giảm bớt cơn đau và giãn cơ

9.3. Massage

Dùng tay tác động vào vùng cổ, vai nhẹ nhàng sẽ giúp cơ cổ được thư giãn, giảm cứng khớp. Từ đó giúp giảm bớt cơn đau. Ngoài ra, cách này cũng giúp người bệnh cảm thấy thư giãn, thoải mái hơn. Đây cũng là cách trị trẹo cổ sau khi ngủ dậy.

Bạn hãy chọn nơi kín gió để xoa bóp vùng cổ bằng tay không hoặc tinh dầu trị liệu. Dùng 4 ngón tay, trừ ngón cáu để day bóp vùng cổ nhẹ nhàng cho tới khi vùng này nóng lên. Để đảm bảo đúng kĩ thuật hãy tới các cơ sở xoa bóp đã được cấp phép.

9.4. Bấm huyệt chữa trẹo cổ

Đông y cho rằng việc tác động vào các huyệt vị có liên quan sẽ đem lại hiệu quả. Tuy nhiên, bạn cần được bác sĩ đông y, nhân viên y tế có chuyên môn thực hiện bấm huyệt. Điều này sẽ đảm bảo bấm đúng huyệt với lực và thời gian cần thiết.

Người bệnh sẽ được ngồi trên một chiếc ghế không có tựa. Người thực hiện sẽ làm nóng, giãn cơ vùng cổ bằng cách xoa bóp, day. Sau đó sẽ tiến hành ấn các huyệt: Giáp tích, Phong trì, Phong phủ, Thiên tông, Lạc chẩm, Đại chùy, Kiên tỉnh, Hậu khê, Cảnh trung. Trong hoặc sau mỗi lần bấm huyệt có thể kết hợp với vận động cổ ở mức vừa phải.

Dưới đây là cách xác định một số huyệt vị cơ bản:

• Huyệt Phong trì: Nằm ở vùng lõm dưới xương chẩm, bên ngoài vùng cơ nổi sau cổ. Khi ấn vào huyệt này sẽ có cảm giác tức nặng.
• Huyệt Cảnh trung: Để xác định được huyệt này trước hết cần xác định huyệt Phong trì và huyệt Ế phong. Huyệt Ế phong nằm ở vùng lõm giữa xương hàm dưới và xương chũm, sát bờ dưới của dái tai. Từ điểm giữa đường nối giữa huyệt Phong trì và Ế phong xuống 1 thốn là huyệt Cảnh trung.
• Huyệt Kiên tỉnh: Cúi đầu, lúc này sẽ có 2 đốt xương cổ nhô lên cao nhất. Huyệt Kiên tỉnh nằm ở trung điểm của đường thẳng nối 2 đốt xương này với mỏm cùng vai.
• Huyệt Lạc chẩm: Nằm ở mu bàn tay giữa xương ngón trỏ và ngón giữa, sau khớp xương bàn ngón tay tầm 0,5 thốn.

Đông y cho rằng việc tác động vào các huyệt vị có liên quan sẽ đem lại hiệu quả

9.5. Mẹo dân gian

Một số mẹo dân gian có thể giúp giảm bớt tình trạng đau nhức, giảm căng cứng cơ cũng như giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn. Tuy nhiên, các cách này có thể tốn nhiều thời gian, công sức chuẩn bị cũng như hiệu quả đạt được ở mỗi người mỗi khác.

9.5.1. Chườm ngải cứu, muối

• Lấy một nắm lá ngải cứu rửa sạch, để ráo rồi giã qua.
• Sau đó sao ngải cứu trên chảo nóng với muối hạt cho tới khi hỗn hợp thơm.
• Bọc hỗn hợp trong một miếng vải sạch rồi chườm lên cổ trong 20 phút. Chú ý tới nhiệt độ để tránh bị bỏng.

9.5.2. Chườm lá lốt và giấm trắng

• Rửa sạch một nắm lá lốt, để ráo rồi giã hơi nát.
• Cho lá lốt cùng với một ít giấm trắng sao trên chảo nóng.
• Bọc hỗn hợp này trong một miếng vải sạch để nguội bớt rồi chườm lên cổ trong 20 phút.

9.5.3. Chườm ngải cứu, củ thạch xương bồ, rượu

• Lấy 100g lá ngải cứu, 60g củ thạch xương bồ rửa sạch rồi giã dập.
• Đem hỗn hợp đem sao với rượu.
• Bọc hỗn hợp và chườm vào cổ trong 20 phút.

9.6. Thuốc Tây chữa trẹo cổ

Một số loại thuốc có thể xoa dịu cơn đau, giảm sưng, cứng khớp. Từ đó giúp cổ cử động dễ dàng hơn. Lưu ý là chỉ dùng thuốc dưới sự chỉ định của bác sĩ. Không tự ý mua thuốc về sử dụng vì có thể gây phản tác dụng. Các loại thuốc đều có khả năng gây ra một số tác dụng phụ nhất định. Do đó, hãy thông báo với bác sĩ nếu gặp phải những dấu hiệu bất thường khi dùng thuốc.

Thuốc giảm đau thông thường: Paracetamol phù hợp với tình trạng

• Thuốc giảm đau thông thường: Paracetamol phù hợp với tình trạng đau từ nhẹ đến trung bình.
• Thuốc giảm đau chống viêm: Ibuprofen có tác dụng vừa giảm đau vừa ngăn ngừa viêm.
• Thuốc giảm đau mạnh codein phù hợp với tình trạng đau nặng, không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường.
• Thuốc giãn cơ: Diazepam làm giãn cơ từ đó giảm bớt đau nhức.

Ibuprofen có thể được chỉ định để giảm đau, chống viêm

9.7. Bài thuốc Đông y

Y học cổ truyền gọi tình trạng này là lạc chẩm hoặc thất chẩm. Một số bài thuốc giúp thông kinh hoạt lạc, giảm đau có thể được áp dụng trong trường hợp này. Bạn nên tới các cơ sở khám chữa bệnh đông y để được thầy thuốc thăm khám và bốc thuốc phù hợp với tình trạng. Dưới đây là một số bài thuốc tham khảo. Mỗi bài sắc uống 1 thang/ngày chia 3 lần.

9.7.1. Bài thuốc số 1

Công dụng của bài thuốc là giúp khu phong tán hàn, thông kinh lạc.

• Nam tục đoạn, Ngũ gia bì, Kê huyết đằng, Tang ký sinh, Tơ hồng xanh: mỗi vị 16g
• Ngải diệp, Ngưu tất, Hà thủ ô: mỗi vị 12g
• Tế tân, Cam thảo: mỗi vị 4g
• Quế chi 8g

9.7.2. Bài thuốc số 2

Bài thuốc này được kê với tác dụng trừ phong, hoạt huyết, tán hàn, thư giãn cơ.

• Rễ bưởi bung, rễ Cây xấu hổ, Nam tục đoạn, Cát căn, Kinh giới: mỗi vị 16g
• Rễ cúc tần, Ngải diệp, Tất bát, Cẩu tích, Độc lực: mỗi vị 12g
• Thiên niên kiện, Đỗ trọng: mỗi vị 10g
• Quế chi 8g

9.7.3. Bài thuốc số 3

Công dụng khu phong tán hàn, thông kinh lạc, chỉ thống.

• Kinh giới, Xương bồ, rễ đinh lăng, Xấu hổ, Hy thiêm, Đơn hoa, Cát căn: mỗi vị 16g
• Hà thủ ô, Ngải diệp: mỗi loại 12g
• Phòng phong, Thiên niên kiện: mỗi loại10g
• Quế chi 8g

9.8. Bài tập giảm đau cứng cổ

Một số bài tập có thể giảm đau, giảm căng cứng cổ, tăng cường sự linh hoạt của cổ. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ, chuyên gia trước khi tập. Nếu trong quá trình tập mà cơn đau trở nên dữ dội hơn hoặc xuất hiện các triệu chứng khác hãy ngưng ngay và báo cho bác sĩ.

9.8.1. Bài tập căng cổ

• Đứng thẳng, tay thả dọc theo cơ thể. Cổ, lưng thẳng.
• Từ từ quay đầu sang trái cho đến khi cảm thấy hơi căng thì dừng lại. Giữ tư thế trong 7 giây rồi đổi bên.
• Thực hiện mỗi bên 5 lần.

9.8.2. Bài tập gập cổ

• Ngồi hoặc đứng thẳng, tay để thoải mái.
• Từ từ cúi đầu xuống, cằm hướng về phía cổ. Giữ tư thế trong 7 giây. Sau đó ngửa cổ lên. Giữ tư thế trong 7 giây.
• Lặp lại động tác 5 lần.

9.8.3. Bài tập xoay đối lập

• Đứng thẳng, các ngón tay của hai bàn tay đan vào nhau và đặt ra sau đầu.
• Mở rộng hai khuỷu tay và hướng ra ngoài.
• Từ từ xoay đầu theo hướng ngược với hướng cổ đang bị vẹo trong khi cánh tay và vai vẫn giữ nguyên. Bạn có thể cảm nhận được lực căng ở cổ. Giữ tư thế trong 20 giây. Sau đó thả lỏng và trở về tư thế ban đầu.
• Lặp lại động tác 5 lần.

Bài tâpj căng cơ cổ

9.9. Vật lý trị liệu trị trẹo cổ

Vật lý trị liệu cũng có thể là một lựa chọn của bác sĩ. Một số biện pháp có thể kể đến là giảm áp cột sống, laser trị liệu, nhiệt trị liệu, bài tập… Với sự trợ giúp của máy móc thiết bị hỗ trợ tình trạng sưng đau, cứng cổ sẽ được cải thiện. Một liệu trình vật lý trị liệu có thể kéo dài nên cần sự kiên trì của người bệnh.

9.10. Phẫu thuật

Trong một số trường hợp, phẫu thuật là biện pháp không tránh khỏi dù đây là biện pháp xâm lấn mà ít người muốn sử dụng. Bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật khi các cách điều trị khác tỏ ra không hiệu quả; tình trạng vẹo cổ nghiêm trọng, có nguy cơ để lại nhiều biến chứng. Các dạng phẫu thuật có thể kể đến như: Hợp nhất các đốt sống bất thường, cắt dây thần kinh/cơ, kích thích não làm cản trở các tín hiệu thần kinh…

10. Chăm sóc người bị trẹo cổ

Người gặp phải tình trạng này khó tránh được những bất tiện trong sinh hoạt và chú ý trong vận động, dinh dưỡng. Vì vậy, việc chăm sóc cần được quan tâm đặc biệt.

• Dành thời gian nghỉ ngơi. Sau khi cơn đau thuyên giảm có thể bắt đầu vận động lại với cường độ tăng dần.
• Tránh vận động mạnh như nâng đồ vật nặng, dướn cổ lấy vật trên cao, xoay cổ đột ngột…
• Trong thời gian này nên lựa chọn các môn thể thao nhẹ nhàng, tránh thể thao cường độ cao.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học: Bổ sung thực phẩm giàu protein, giàu chất chống viêm, canxi, vitamin D. Cụ thể là: Cá béo, rau màu xanh đậm, sữa, hạt chia, quả lựu…
• Tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ. Tham gia đầy đủ các buổi trị liệu nếu áp dụng phương pháp vật lý trị liệu. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ về những vấn đề còn băn khoăn. Tái khám đúng lịch hẹn để bác sĩ đánh giá được mức độ đáp ứng với phương pháp điều trị.

11. Cách phòng tránh

Một số thay đổi trong tư thế sinh hoạt, chăm sóc sức khỏe có thể giúp phòng tránh tình trạng này.

• Duy trì tư thế đúng: Ngồi thẳng lưng, đầu không cúi về phía trước. Lúc ngủ, không gối đầu quá, không nghiêng đầu quá lâu để tránh ngủ bị trẹo cổ.
• Hạn chế bê vác vật nặng.
• Tránh để gió lạnh thổi trực tiếp lên vùng cổ. Nên mặc ấm, dùng khăn quàng cổ khi ra ngoài trời lạnh. Không ngồi thẳng điều hòa vào mùa hè.
• Khởi động kỹ trước khi chơi thể thao để tránh chấn thương.
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng.
• Thực hiện một số bài tập giúp tăng cường sự linh hoạt của cổ. Xoay đầu sang trái, xoay đầu sang phải, ngửa đầu ra sau, cúi đầu xuống, môi động tác giữ trong 5 giây, lặp lại 10 lần. Bạn cũng có thể dùng tay trái kéo đầu về bên trái sao cho tai chạm vai, giữ trong 10 giây rồi lặp lại với bên phải.

Trên đây là những thông tin cơ bản về tình trạng trẹo cổ. Nếu cần tư vấn thêm về các vấn đề có liên quan hãy chat trực tiếp để được giải đáp.

XEM THÊM

• Tìm hiểu nguyên nhân gây đau mỏi cổ vai gáy
• Cách xử lý ngủ dậy đau mỏi cổ
• TPBVS hỗ trợ giảm đau mỏi vai gáy