Tiêu chảy rota là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Rotavirus là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nên tình trạng tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ. Tại Việt Nam, cứ 2 trẻ nhập viện vì điều trị tiêu chảy cấp thì có 1 trường hợp là tiêu chảy rota. Vậy tiêu chảy rota là gì, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị ra sao, hãy cùng theo dõi qua bài viết dưới đây.

1. Tiêu chảy rota là gì?

Rota virus là nguyên nhân dẫn đến tình trạng tiêu chảy

Tiêu chảy Rota là bệnh tiêu chảy do virus rota gây nên. Đây là một loại virus rất dễ lây lan, gây ra các cơn tiêu chảy cấp và là nguyên nhân phổ biến của bệnh tiêu chảy ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trên toàn thế giới, dẫn đến hơn 215.000 ca tử vong hàng năm. Theo thống kê, trước khi phát triển được vacxin tiêu chảy rota, hầu hết trẻ em ở Mỹ đã bị nhiễm virus này ít nhất 1 lần cho đến 5 tuổi.

Virus Rota là một chủng virus dạng vòng, có 7 nhóm A, B, C, D, E, F, G nhưng chỉ có nhóm A, B, C gây bệnh cho người. Trong đó, nhóm A là virus thường gặp gây tiêu chảy nhất, đặc biệt ở đối tượng trẻ em, nhóm B và nhóm C thường gặp ở trẻ lớn hơn và người trường thành.

Rota có khả năng sống lâu trong môi trường nước nên tốc độ lây nhiễm cao, tấn công nhanh vào hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ, gây tiêu chảy, mất nước và thậm chí tử vong nếu không điều trị kịp thời.

Tiêu chảy cấp tính – Nguyên nhân, điều trị và phòng tránh

2. Thời điểm bùng dịch rota tiêu chảy

Rota là nguyên nhân chính gây tiêu chảy ở trẻ nhỏ. Đây là bệnh lý phổ biến, chỉ đứng thứ hai sau nhiễm trùng hô hấp cấp tính ở trẻ. Ở miền Bắc, dịch tiêu chảy rota thường bùng phát từ mùa thu đông kéo dài tới mùa xuân.

Ở miền Nam, dịch có thể diễn ra quanh năm, nhiều nhất là vào tháng 3 và tháng 9. Cụ Y tế dự phòng cho biết, ở Việt Nam có khoảng 56% trẻ nhập viện do viêm dạ dày ruột cấp do nhiễm virus rota. Số trẻ tử vong do rotavirus chiếm 4-8% trong tổng số trẻ dưới 5 tuổi.

3. Nguyên nhân gây tiêu chảy do virus rota

Nguyên nhân chủ yếu gây tiêu chảy cấp rota gây nên chủ yếu từ nguồn lây nhiễm con người.

Con người là nguồn lây nhiễm rota duy nhất. Các virus rota ở động vật như chó, mèo, ngựa… không gây bệnh trực tiếp.

Yếu tố truyền bệnh trong phân của người bệnh hoặc người khỏe mạnh mang virus rota thông qua con đường phân – miệng và tay – miệng. Trẻ bị nhiễm rota do tiếp xúc với nguồn phân của người đang bị nhiễm hoặc sau khi sử dụng các đồ vật mà virus bám dính cho lên miệng.

4. Triệu chứng biểu hiện của tiêu chảy do rota gây nên

Triệu chứng đặc trưng do virus rota gây nên là tình trạng tiêu chảy phân có màu xanh, có chất nhờn nhưng không có máu

Theo Cục Y tế Dự phòng, tiêu chảy cấp do virus rota là bệnh cấp tính do virus gây nên, thường gặp ở trẻ nhỏ với các triệu chứng sau 1-2 ngày lây nhiễm như:

• Nôn ói, tiêu chảy: nôn xuất hiện trước tiêu chảy khoảng 6-12 tiếng và kéo dài 2-3 ngày. Trẻ thường nôn nhiều vào ngày đầu và giảm bớt khi có triệu chứng tiêu chảy cấp
• Phân lỏng, phân có màu xanh dưa cải, có thể lẫn chất nhờn, nhớt nhưng không có máu. Đây là điểm quan trọng để chẩn đoán phân biệt với ỉa chảy do vi khuẩn
• Tiêu chảy tăng trong vài ngày sau đó giảm dần, kéo dài từ 3-9 ngày
• Sốt vừa
• Đau bụng, mất nước
• Có thể ho và chảy nước mũi

5. Biến chứng

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tiêu chảy do virus rota rất dẫn đến kiệt sức do mất nước, mất lượng muối dẫn đến trụy mạch và tử vong khi không được bù nước kịp thời.

Khi trẻ mất nước thường có các triệu chứng như khát nước, môi, da, lưỡi khô, tiểu ít, hay quấy khóc.

6. Đối tượng dễ mắc tiêu chảy cấp do vi rút rota

Trong 5 năm đầu đời hầu hết trẻ em đều bị nhiễm virus này tuy nhiên tập trung chủ yếu ở trẻ dưới 2 tuổi. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc tiêu chảy do Rota bao gồm:

• Tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với vật dụng, đồ ăn có nhiễm virut rota
• Trẻ bú bình, ăn uống không đảm bảo vệ sinh
• Nguồn nước bị nhiễm virut rota
• Xử lý phân và chất thải có chứa rota không đúng cách
• Không rửa tay bằng xà phòng sau khi đi vệ sinh hoặc trước và sau khi ăn

7. Chẩn đoán

Để biết trẻ có bị mắc tiêu chảy do rota gây nên hay không cần phân biệt được với một số bệnh cũng gây tiêu chảy khác như tả, thương hàn, vi khuẩn đường ruột E.Coli và một số nguyên nhân gây tiêu chảy khác.

Trường hợp trẻ mắc rota tiêu chảy thường có phân lỏng, nhớt nhưng không có máu. Ngoài ra, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm phân hoặc lấy máu tĩnh mạch để chẩn đoán chính xác nhất bao gồm:

• Xét nghiệm bệnh phẩm phân trong tuần đầu mắc bệnh hoặc hút dịch tá tràng, huyết thanh
• Xét nghiệm mẫu phân dùng kỹ thuật PCR để xác hiện ARN của virus
• Phương pháp chẩn đoán huyết thanh học

8. Điều trị rota tiêu chảy

Cách điều trị chủ yếu là bù nước điện giải

Điều trị tiêu chảy cấp do rota bằng kháng sinh không có hiệu quả. Ở thể nhẹ không có biến chứng, bệnh thường tự khỏi sau 3-4 ngày. Việc điều trị chủ yếu phòng biến chứng bù nước và điện giải khi mất nước.

Một số cách chăm sóc tại nhà sau khi được chỉ định của bác sĩ như:

• Cho trẻ uống nhiều nước hơn bình thường, có thể thay bằng nước canh rau, nước khoáng không có ga hoặc uống oresol bù nước điện giải theo hướng dẫn của bác sĩ
• Cho trẻ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng theo lứa tuổi
• Nếu trẻ đang trong độ tuổi bú mẹ, bú bình cần vệ sinh tiệt trùng bình, núm vú và dụng cụ pha sữa kỹ hơn
• Tuyệt đối không dùng thuốc cầm tiêu chảy cho trẻ nhỏ vì các thuốc này dễ làm giảm nhu động ruột gây liệt ruột

>> Tìm hiểu thêm: Trẻ rối loạn tiêu hóa uống thuốc gì? Chuyên gia khuyên bạn

9. Phòng ngừa tiêu chảy rota

9.1. Phòng ngừa bằng tiêm vacxin

Để trẻ không mắc phải virus rota, cần chủ động phòng bệnh bằng cách tiêm vacxin cho trẻ từ 2 tháng tuổi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới đã phê chuẩn 2 loại vacxin chống tiêu chảy rota là RotaTeq của hãng Meck và Rotarix của hãng Glaxo Smith Kline. Lịch uống rota tùy thuộc vào từng loại vắc xin.

• Vacxin Rotarix (Bỉ): uống 2 liều, liều đầu tiên vào lúc 6 tuần tuổi và sau 4 tuần tuổi uống liều tiếp theo. Nên cho trẻ uống vắc xin trước 24 tuần tuổi.
• Vacxin RotaTeq (Mỹ): uống 3 liều, liều đầu tiên vào 7-12 tuần tuổi, hai liều còn lại cách nhau 1 tháng, liều thứ 3 phải kết thúc trước tuần thứ 32.
• Vacxin rota tiêu chảy giá giao động từ 600.000 – 700.000 đ/liều cho một lần uống đối với Rotarix và 500.000 – 600.000 đ/liều cho một lần uống với RotaTeq

9.2. Phòng ngừa tiêu chảy bằng các biện pháp kiểm soát

Hãy chủ động tiêm phòng virus rota đúng lịch.

Ngoài phòng ngừa bằng cách uống vacxin, bạn cũng cần chú ý một số điểm sau:

• Nếu có trẻ mắc bệnh cần được cách ly trong 10-15 ngày tránh lây lan
• Xử lý môi trường, chất thải nhiễm rota đúng cách
• Vệ sinh sạch sẽ và giám sát các điểm cộng đồng trẻ dễ có nguy cơ mắc như nhà trẻ, trạm y tế, bệnh viện, khu vui chơi…
• Giám sát người bệnh và người mang mầm bệnh
• Thực hiện nguyên tắc ăn chín uống sôi, đảm bảo an toàn thực phẩm

Trên đây là một số thông tin về bệnh tiêu chảy rota ở trẻ nhỏ. Nếu trẻ gặp phải một trong những dấu hiệu trên, bạn nên cho trẻ đi thăm khám để điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm xảy ra nhé. Nếu có bất kỳ thắc mắc liên quan tới đường tiêu hóa, vui lòng liên hệ qua hotline 0865 344 349 để được tư vấn giải đáp.

XEM THÊM: 

• Bị tiêu chảy nên ăn gì cho nhanh khỏi, mau lại sức?
• Sốt tiêu chảy có nguy hiểm không? Triệu chứng và cách chữa
• Tiêu chảy cấp tính do cryptosporidium là gì?