Trật khớp cổ tay: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Trật khớp cổ tay là một trong những chấn thương phổ biến thường gặp ở tay. Tình trạng này không chỉ gây đau đớn cho người bệnh mà còn ảnh hưởng đến vận động, sinh hoạt. Nắm được nguyên nhân là cách giúp chúng ta phòng tránh và điều trị bệnh hiệu quả.

1. Cấu tạo và chức năng của khớp cổ tay

Cổ tay gồm khớp, xương, mô, các dây chằng, dây thần kinh, mạch máu tạo thành. Chúng thực hiện chức năng di chuyển bàn tay, truyền lực từ cánh tay sang bàn tay, cung cấp sức mạnh và sự linh hoạt của bàn tay. Để thực hiện được những chức năng này thì cổ tay có cấu tạo và gồm những bộ phận sau:

1.1. Khớp cổ tay

Khớp cổ tay và khu vực xung quanh có một số bộ khớp. Các khớp này chuyển động khác nhau nhưng có mối liên kết nhất định hỗ trợ khả năng vận động của tay.

• Khớp quay trụ dưới: Khớp nằm giữa bán kinh và cơ vòng ở cổ tay, có tác dụng hỗ trợ sự ổn định và cho phép xoay cẳng tay. Xương trụ vẫn ở vị trí nhất định trong khi khớp quay xung quanh xương trụ.
• Khớp xương quay: Một trong những khớp chính của cổ tay, nằm ở vị trí nơi xương quay tiếp nối với hàng đầu tiên của xương cổ tay. Khớp xương quay hỗ trợ thực hiện nhiều hoạt động phức tạp của cổ tay như uốn cong phía trước và phía sau, chuyển động từ bên này sang bên kia.
• Khớp giữa khối xương cổ tay: Khớp nối giữa các khớp xương cổ tay gần và xa. Khớp giữa khối xương cho phép chuyển động lên xuống, sang hai bên. Đồng thời, khớp kết hợp với khớp cổ tay tạo nên chuyển động của cổ tay.
• Khớp cổ – ngón tay: Đây là năm khớp giữa các khối xương cổ tay xa và khớp xương bàn tay. Khớp cổ tay của ngón tay cái cho phép hoạt động tiến lùi và xoay từ bên này sang bên kia. Khớp cổ tay ở các ngón tay khác cho phép chuyển động lên xuống và từ bên này sang bên kia.

Cấu tạo khớp cổ tay

1.2. Xương cổ tay

Cổ tay được tạo thành từ 8 xương nhỏ kết hợp với hai xương dài ở cẳng tay. Các xương cổ tay gồm xương cẳng tay, xương quanh cổ tay và xương bàn tay.

1.3. Mô mềm cổ tay

Ngoài cấu trúc xương phức tạp, cổ tay có các mô mềm như dây chằng, gân, dây thần kinh và mạch máu. Mô mềm này hoạt động cùng với xương, khớp cổ tay cho phép thực hiện các chức năng vận động, thu nhận cảm giác và nuôi dưỡng bàn tay.

2. Tình trạng trật khớp cổ tay là gì?

Cấu tạo cổ tay gồm 8 xương nhỏ, được kết nối với nhau bằng mạng lưới dây chằng giúp hỗ trợ cử động, cầm nắm và làm việc dễ dàng. Trật khớp cổ tay xảy ra do tổn thương hoặc rách tại vị trí bất kỳ trong mạng lưới dây chằng cổ tay. Điều này dẫn đến một hoặc nhiều xương cổ tay bị đẩy ra khỏi vị trí bình thường, gây sai khớp và đau đớn.

Trật khớp cổ tay là chấn thương phổ biến, xảy ra khi cơ thể bị ngã ở tư thế dang rộng tay để chống đỡ cơ thể. Bệnh cũng có nguy cơ cao gặp ở các vận động viên bóng đá, bóng rổ, đấu vật, hoặc chơi các môn thể thao tiếp xúc khác,…

3. Phân loại trật khớp cổ tay

Tình trạng này được phân loại dựa trên vị trí và mức độ như sau:

3.1 Phân loại theo vị trí trật khớp

• Trật khớp xương bán nguyệt

Xương bán nguyệt nằm ở phía trung tâm của cổ tay. Cung cấp cấu trúc thượng tầng cho bàn tay, tham gia vào các hoạt động của cổ tay. Trật khớp xương bán nguyệt gây nên tình trạng xương bán nguyệt lệch khỏi vị trí ban đầu, trong khi các xương khác vẫn ở vị trí cũ.

• Trật khớp quanh xương bán nguyệt

Gây nên tình trạng sưng tấy có thể nhìn rõ bằng mắt thường. Trật khớp quanh xương bán nguyệt xảy ra khi các dây chằng xung quanh cổ tay bị tổn thương.

• Gãy Galeazzi

Có thể bị gây ra do một cú ngã trực tiếp tác động đến cổ tay, khiến người bệnh đau đớn ở cổ tay và các khu vực xung quanh.

• Gãy xương cẳng tay

Gây ra khi người bệnh bị ngã trong tư thế ngửa người quá mức hoặc các tác động trực tiếp lên xương cẳng tay gây ra nứt gãy.

3.2 Phân loại theo mức độ trật khớp

Người bệnh có thể được xếp vào 3 mức độ như sau:

• Mức độ 1: Dây chằng cổ tay bị căng, giãn, có nguy cơ rách. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng bong gân.
• Mức độ 2: Một vài dây chằng bị xé rách, các cơn đau xuất hiện nhiều, liên tục.
• Mức độ 3: Tổn thương nghiêm trọng, một số dây chằng bị đứt hoàn toàn, xô lệch khỏi vị trí và mất khả năng bảo vệ xương. Lúc này đầu xương cổ tay bị lệch khỏi vị trí ổ khớp, gây trật khớp.

4. Triệu chứng trật khớp cổ tay

Trật khớp cổ tay gây nên các cơn đau dữ dội. Cơn đau thường nghiêm trọng hơn khi người bệnh vận động và cố gắng di chuyển cổ tay lên xuống, sang trái, phải. Người bệnh có thể cảm thấy sưng tấy hoặc căng cứng ở cổ tay.

Một số triệu chứng đặc trưng người bệnh gặp phải như:

Trong một số trường hợp, các biểu hiện của trật khớp cổ tay có thể nhầm lẫn với một số bệnh lý xương khớp khác. Để biết chính xác, người bệnh cần đến bệnh viện để được chẩn đoán và có phương pháp điều trị thích hợp.

Một số triệu chứng điển hình có thể gặp phải

5. Nguyên nhân

Trật khớp cổ tay thường xảy ra do các chấn thương, va chạm khi chơi thể thao. Trong thực tế, tình trạng này liên quan đến việc dùng tay chống đỡ khi té ngã. Các nguyên nhân chính bao gồm:

• Té, ngã khiến nhiều người bất ngờ, sử dụng phẩn khuỷu tay hoặc cổ tay chống xuống đất. Chống không đúng tư thế, lực nhanh, mạnh khiến cho khớp cổ tay bị trật.
• Va chạm, tai nạn giao thông.
• Chơi thể thao cũng được xem là nguyên nhân phổ biến khiến khớp cổ tay bị trật.
• Vận động cổ tay sai cách: Uốn, vặn, xoay cổ tay quá mức.
• Vận động quá tay, cổ tay bị tổn thương nhiều lần và liên tục.
• Những người có tiền sử mắc viêm khớp, hội chứng ống cổ tay dễ bị trật khớp cổ tay.

6. Trật khớp cổ tay có nguy hiểm không?

Khi bị trật khớp ở cổ tay, nhiều người tỏ ra lo lắng, băn khoăn không biết tình trạng này có nguy hiểm không? Trật khớp thì có phải bó bột hay không?

Có thể nói, trật khớp cổ tay thường không quá nguy hiểm, chỉ cần điều trị tích cực thì tình trạng trật khớp sẽ khỏi. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, trật khớp có thể dẫn tới những biến chứng nguy hiểm sau:

– Cứng khớp và hạn chế vận động: Nếu khớp bị bất động quá lâu thì tình trạng cứng khớp sẽ xảy ra sớm, từ đó hạn chế khả năng vận động.

– Tổn thương mạch máu: Một số trường hợp trật khớp kín có thể gây thiếu máu cục bộ ở ngoại vi và tổn thương mạch máu.

– Mất vững khớp: Trật khớp có thể dẫn tới mất vững khớp. Sự mất vững khớp này có thể làm mất chức năng của khớp, tăng nguy cơ thoái hóa khớp.

– Nhiều trường hợp có thể bị đứt gân hoặc đứt dây chằng ở cổ tay.

– Thoái hóa khớp cổ tay: Biến chứng lâu dài, thường gặp sau các chấn thương.

– Trật khớp có thể gây hoại tử, vô mạch ở cổ tay.

Tóm lại, trật khớp cổ tay không nguy hiểm nhưng nếu không được điều trị tích cực và kịp thời thì cũng có thể gây biến chứng nguy hiểm.

7. Chẩn đoán

Để chẩn đoán tình trạng trật khớp cổ tay, bác sĩ sẽ trao đổi với người bệnh về nguyên nhân xảy ra tổn thương ở khớp cổ tay. Đồng thời, tiến hành kiểm tra các dấu hiệu đặc trưng ở khớp cổ tay như sưng tấy, đỏ, đau nhức.

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, bác sĩ sẽ chỉ định thêm chụp Xquang: Là dạng bức xạ năng lượng cao giống như ánh sáng hoặc sóng vô tuyến. Qua bức xạ này mô tả chi tiết, đầy đủ hình ảnh xương, sụn, mô mềm… giúp bác sĩ chẩn đoán mức độ trật khớp hay xương xương. Từ đó, có phác đồ điều trị phù hợp cho người bệnh.

Ngoài ra, để xác định tổn thương dây chằng, mô hoặc gân, bác sĩ có thể chỉ định chụp thêm CT (chụp cắt lớp vi tính). Còn với chụp cộng hưởng từ MRI hiếm có ở trường hợp trật khớp cổ tay.

8. Cách sơ cứu trật khớp cổ tay tại nhà

Khi bị trật khớp cổ tay phải làm sao? Đó là thắc mắc của rất nhiều người. Bởi lẽ, khi gặp tình trạng này nếu xử lý đúng, kịp thời thì việc điều trị sẽ vô cùng dễ dàng. Vì vậy, các chuyên gia đưa ra vài lời khuyên xử lý trật khớp :

Bước 1 – nghỉ ngơi: Hạn chế vận động để giảm đau, có thể dùng gậy, nẹp và băng gạc để cố định vết thương. Nên để vùng tổn thương được nghỉ ngơi hoàn toàn tránh áp lực khi vận động. Đừng cố gắng chỉnh khớp tay về vị trí ban đầu vì có thể khiến tổn thương trầm trọng.

Bước 2 – Chườm đá: Dùng đá lạnh chườm thật nhẹ nhàng lên cổ tay bị trật khớp giúp giảm đau nhanh chóng. Đồng thời, chườm đá làm co mạch máu, giảm tình trạng viêm, sưng tấy. Trong 24 giờ đầu chườm đá khoảng 3 lần, mỗi lần từ 20 – 30 phút. Không nên chườm nóng hay xoa dầu trong 24h giờ đầu vì có thể làm sung, bầm tím nhiều hơn.

Bước 3 – Băng ép: Dùng băng thun quấn nhẹ nhàng và đều tay để cổ tay giảm bớt sưng phù. Không nên băng quá chặt tay sẽ cản trở máu lưu thông xuống bàn tay.

Bước 4 – Kê cổ tay: Kê cổ tay cao hơn tim để giảm phù.

Bước 5 – Đến bệnh viện: Hãy đến bệnh viện, cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ xử lý kịp thời.

9. Phương pháp điều trị trật khớp cổ tay

Mục tiêu chính khi điều trị trật khớp cổ tay là giúp người bệnh cải thiện cơn đau, hạn chế các biến chứng liên quan. Tùy thuộc vào tình trạng, có thể cải thiện các cơn đau bằng cách:

9.1. Nắn chỉnh trật khớp cổ tay

Nhiều trường hợp bị trật khớp cổ tay có thể điều trị bằng cách nắn chỉnh khớp cổ tay, cụ thể:

– Bác sĩ khám, nắn lại khớp cổ tay cho khớp về đúng vị trí ban đầu.

– Sau đó, dùng nẹp để cố định cổ tay, tránh trường hợp bệnh nhân di chuyển khớp cổ tay nhiều khiến bệnh khó lành.

– Tùy vào vị trí, tình trạng cụ thể bị tổn thương mà bác sĩ sẽ quyết định nên hay không việc đeo đai cố định.

9.2. Phẫu thuật

Trường hợp đã áp dụng các phương pháp điều trị bảo tồn nhưng không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể yêu cầu phẫu thuật để ngăn biến chứng xảy ra.

Bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật nối các xương tại vị trí bình thường, sửa chữa các vấn đề ở dây chằng hoặc các tổn thương ở cấu trúc xung quanh cổ tay. Các thao tác này được thực hiện thông qua một đường rạch ở cổ tay để lộ khớp. Từ đó đưa khớp về vị trí ban đầu.

Phẫu thuật có thể gây nhiễm trùng hoặc làm hỏng phần cứng ở cổ tay nếu không được thực hiện và chăm sóc đúng cách.

9.3. Vật lý trị liệu điều trị trật khớp cổ tay

Vật lý trị liệu cũng là một trong những phương pháp điều trị không phẫu thuật giúp phục hồi các tổn thương do trật khớp cổ tay gây ra. Tùy tình trạng, bác sĩ sẽ hướng dẫn người bệnh thực hiện bài tập phù hợp để tăng cường sức mạnh cho cổ tay.

Một số bài tập có thể áp dụng gồm:

Gập tay

• Cong cổ tay về phía trước tạo cảm giác căng nhưng không đau.
• Giữ nguyên tay trong 6 giây.
• Lặp lại 10 lần.

Mở rộng cổ tay

• Uốn cong cổ tay về phía sau (căng tay nhưng không đau).
• Giữ nguyên trong 6 giây.
• Lặp lại động tác 10 lần.

Uốn cong cổ tay

• Uốn cong cổ tay từ bên này qua bên khác đến khi cảm thấy căng nhưng không đau.
• Giữ yên tư thế trong 5 giây.
• Thực hiện 15 lần.

Kéo gập cổ tay

• Giữ thẳng khuỷu tay với lòng bàn tay hướng lên trên.
• Sau đó, người bệnh sử dụng tay còn lại nắm các ngón tay và kéo theo hướng xuống phía dưới để làm giãn cổ tay.
• Giữ yên tư thế này trong 30 giây.

10. Trật khớp cổ tay nên ăn gì kiêng gì?

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị và phục hồi tổn thương sau sau trật khớp. Nắm được trật khớp cổ tay nên ăn gì kiêng gì để xây dựng một chế độ dinh dưỡng phù hợp.

10.1 Trật khớp cổ tay nên ăn gì?

Các thực phẩm sau không chỉ giúp người bệnh nâng cao sức khỏe mà còn cải thiện cơn đau, rút ngắn thời gian hồi phục:

• Các loại rau xanh đậm: Nguồn cung cấp vitamin, chất xơ dồi dào, giúp xương chắc khỏe.
• Trái cây: Cam, quýt, bưởi, dâu tây,… Chứa nhiều vitamin và khoáng chất thiết yếu giúp cơ thể thải độc hiệu quả và giảm tình trạng oxy hóa tại các khớp xương.
• Các loại cá béo: Chứa nhiều axit béo omega 3 có tác dụng chống viêm, giảm sưng, phòng ngừa oxy hóa,…

Ngoài ra, một số gia vị như gừng, tỏi, nghệ cũng có tác dụng tiêu viêm, giảm sưng rất tốt cho trường hợp trật khớp cổ tay gây viêm sưng.

10.2 Trật khớp cổ tay nên kiêng gì?

Nhiều loại thực phẩm khi ăn vào có thể khiến tình trạng người bệnh trở nên nghiêm trọng hơn:

• Các loại thịt đỏ: Các loại thịt bò, thị chó, thịt dê,… có thể làm gia tăng tình trạng viêm trong cơ thể, khiến các cơn đau trở nên nặng nề hơn.
• Nội tạng động vật: Chứa nhiều photpho, khiến xương khó hấp thụ canxi.
• Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Làm tăng nặng các triệu chứng đau nhức, sưng tấy.
• Rượu bia, chất kích thích: Làm giảm mật độ xương, là tác nhân khiến các cơn đau trở nên dữ dội hơn.

11. Một số câu hỏi thường gặp về trật khớp cổ tay

Khi bị trật khớp cổ tay, nhiều người không khỏi băn khoăn thắc mắc “bao giờ khỏi” và “có khỏi hoàn toàn không”… Dưới đây là câu trả lời của chuyên gia:

11.1. Trật khớp cổ tay có tự khỏi được không? Bao lâu thì khỏi?

Trật khớp sẽ không tự khỏi mà cần có phương pháp chăm sóc, chữa trị đúng. Trường hợp trật khớp nhẹ, bác sĩ sẽ chỉ định chăm sóc tại nhà, sau 2 – 3 tuần hoặc 1 tháng là khớp cổ tay có thể hồi phục lại bình thường. Trường hợp nặng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật. Lúc này, người bệnh có thể phải mất 6 tháng hoặc thậm chí lâu hơn mới bình phục được.

Tóm lại, mỗi trường hợp trật khớp đều có thời gian phục hồi khác nhau. Điều này phụ thuộc vào tình trạng trật kín hay hở, thời gian phát hiện và phương pháp điều trị.

Trật khớp tay có phải bó bột không?

11.2. Trật khớp cổ tay có phải bó bột không?

Nhiều người ngại bó bột vì sợ cảm giác nóng, ngứa, khó chịu. Vì vậy, khi bị trật khớp cổ tay họ hay thắc mắc “có phải bó bột không”.

Câu trả lời là tùy thuộc vào tình trạng của người bệnh và quyết định của bệnh nhân. Nếu như trường hợp nhẹ thì việc bó bột là không cần thiết. Còn với những trường hợp trật khớp nghiêm trọng thì bó bột là cần thiết để cố định cổ tay, tránh những thương tổn thêm do quá trình di chuyển.

11.3. Trật khớp cổ tay có điều trị khỏi hoàn toàn không?

Câu trả lời là có. Trật khớp sẽ khỏi hoàn toàn nếu như được điều trị đúng cách và nhanh chóng. Điều quan trọng là khi cổ tay bị trật khớp, người bệnh biết sơ cứu đúng cách và đến bệnh viện điều trị kịp thời. Còn với những trường hợp chủ quan, không điều trị đúng cách có thể gặp biến chứng sau này.

12. Cách phòng ngừa trật khớp cổ tay

Ai trong chúng ta cũng có nguy cơ bị trật khớp, vì vậy hãy tìm hiểu các phương pháp phòng tránh để đảm bảo an toàn khi sinh hoạt, làm việc và vận động. Cụ thể:

– Sử dụng tay vịn khi lên xuống cầu thang.

– Chú ý cẩn thận khi chơi các môn thể thao.

– Thường xuyên luyện tập giúp cho xương khớp chắc khỏe, dẻo dai.

– Chú ý sử dụng thảm chống trơn ở khu vực trơn trượt, ẩm ướt như phòng tắm, nhà vệ sinh.

– Tránh đứng trên các đồ vật không chắc chắn.

– Chú ý cẩn thận khi tham gia giao thông.

Bài viết trên vừa giúp bạn đọc có thêm thông tin về nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách xử lý khi bị trật khớp cổ tay. Trật khớp cổ tay không quá nghiêm trọng nhưng nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách thì có thể gây ra biến chứng nguy hiểm. Do đó, người bệnh không nên chủ quan khi gặp tình trạng này.

XEM THÊM:

• Viêm khớp cổ tay là bệnh gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị
• Gai xương cổ tay là bệnh gì? Nguyên nhân, uống thuốc gì khỏi bệnh?
• Điều trị hội chứng ống cổ tay bằng Đông y có ưu điểm gì?