Xơ vữa động mạch vành là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Xơ vữa động mạch vành có thể dẫn tới nhồi máu cơ tim, thậm chí đe dọa tới tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hãy cùng chuyên gia nhận diện dấu hiệu, tìm ra nguyên nhân, cách xử lý và phòng tránh căn bệnh nguy hiểm này trong bài viết dưới đây.

1. Xơ vữa động mạch vành là gì?

Động mạch vành là hệ thống các mạch máu có xuất phát từ gốc động mạch chủ, cung cấp máu giàu oxy nuôi tim. Xơ vữa động mạch vành xảy ra khi thành động mạch vành hình thành mảng bám. Các mảng bám này có thể xuất phát từ cholesterol và các chất khác tồn tại trong máu.

Dần dần mảng bám dày lên khiến thành mạch cứng lại, lòng mạch hẹp, gây cản trở lưu thông máu, oxy đến tim. Đây là nguyên nhân dẫn tới các biến chứng như: Nhồi máu cơ tim, suy tim…

2. Các giai đoạn

Xơ vữa động mạch nói chung và động mạch vành nói riêng diễn ra trong một quá trình thường kéo dài. Theo Bệnh viện 115 quá trình này trải qua 3 giai đoạn:

• Giai đoạn đầu: Thành mạch bị rối loạn huyết động, tạo phù nề. Về sau hình thành những vệt mỡ trên bề mặt nội mạc.
• Giai đoạn giữa: Mảng xơ vữa chứa acid béo và cholesterol. Mảng này ban đầu mỏng sau đó dần dần dày lên làm hẹp động mạch.
• Giai đoạn cuối: Mảng xơ vữa gây bít tắc động mạch, dẫn đến thiếu máu cục bộ. Đây chính là khởi điểm của các biến chứng nguy hiểm.

3. Dấu hiệu nhận biết xơ vữa động mạch vành

Nếu mảng xơ vữa còn mỏng, người bệnh có thể không cảm nhận được bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Đây cũng chính là một yếu tố khiến căn bệnh này trở nên càng nguy hiểm. Khi mảng bám này dày lên, người bệnh sẽ cảm nhận rõ ràng các triệu chứng của bệnh động mạch vành.

3.1. Tức ngực, đau thắt ngực

Đây là dấu hiệu phổ biến, dễ nhận thấy nhất của căn bệnh này. Người bệnh sẽ cảm thấy bị đè nặng ở giữa ngực hoặc ở phía bên trái ngực. Đi kèm theo đó là tê bì, nóng rát ở ngực, thậm chí lan sang cổ, cánh tay và lưng. Tức ngực, đau thắt ngực có thể diễn ra từng cơn khi hoạt động gắng sức. Nhưng ở một số người, cơn đau tức có thể xảy ra ngay cả khi nghỉ ngơi.

3.2. Tim đập nhanh

Người bệnh có thể cảm nhận được điều này, thậm chí nghe cả tiếng trống ngực đập thình thịch. Nó có thể đi kèm với cảm giác bồn chồn, hồi hộp.

3.3. Khó thở

Mạch máu bị hẹp khiến tim không nhận được đủ dinh dưỡng và oxy để hoạt động. Điều này dẫn đến tim không cung cấp đủ lượng máu tới các cơ quan khác trong đó có phổi. Bệnh nhân vì thế cảm thấy khó thở theo từng cơn, nhất là khi đi cầu thang, khuân vác gắng sức. Khi mạch máu bị tắc nghẽn trầm trọng, cơn khó thở có thể xuất hiện thường xuyên, đặc biệt là vào ban đêm.

Ngoài các dấu hiệu điển hình trên, người bệnh có thể gặp phải các biểu hiện khác. Đó có thể là:

• Chóng mặt
• Buồn nôn hoặc nôn
• Đổ mồ hôi
• Khó ngủ
• Mệt mỏi

>>Đừng bỏ lỡ: Chóng mặt có phải triệu chứng của mỡ máu? – Dấu hiệu nhận biết

4. Nguyên nhân gây xơ vữa mạch vành

4.1. Mỡ máu cao gây xơ vữa động mạch vành

Đây là nguyên nhân chính của xơ vữa mạch vành. Cholesterol xấu dư thừa trong máu sẽ bám vào thành mạch máu tạo nên các mảng xơ vữa. Chúng cũng kích hoạt các phản ứng miễn dịch gây viêm và làm tổn thương lòng mạch.

Mỡ máu cao là nguyên nhân chính của xơ vữa mạch vành

Mỡ máu bao nhiêu là cao – Nguyên nhân hàng đầu gây xơ vữa động mạch

4.2. Huyết áp cao

Huyết áp cao khiến dòng máu có áp lực lớn chảy qua thành mạch liên tục. Nó sẽ gây tổn thương tế bào nội mạc, dễ gây vỡ mảng xơ vữa. Huyết áp cao cũng kích thích tế bào cơ trơn phát triển làm dày động mạch.

Huyết áp cao có thể gây xơ vữa mạch vành

4.3. Tiểu đường

Lượng đường trong máu cao làm tăng độ nhớt, độ bám dính của tế bào mỡ trong thành mạch máu. Bệnh tiểu đường gây rối loạn chức năng của nội mạc mạch vành. Nó tạo điều kiện cho cholesterol xấu dễ lọt vào bên trong qua lớp nội mạc. Lâu dần nó sẽ tạo thành mảng xơ vữa.

4.4. Béo phì

Khi có cân nặng vượt quá mức cho phép tức là cơ thể bạn đang tích tụ lượng calo, cholesterol, triglyceride dư thừa. Chúng sẽ chuyển hóa và bám vào thành mạch gây xơ vữa.

Béo phì gây tích tụ cholesterol, triglyceride dư thừa

4.5. Uống nhiều bia rượu, hút thuốc lá

Bia rượu, thuốc lá chứa những chất độc hại làm tổn thương mạch máu. Chúng gây tăng cholesterol xấu, giảm mức cholesterol tốt trong máu. LDL-cholesterol dư thừa sẽ tích tụ ở thành mạch.

4.6. Lười vận động

Hậu quả của lối sống hiện đại này làm tăng nguy cơ tích tụ mỡ thừa, tăng cân, béo phì. Ít vận động sẽ làm giảm HDL-cholesterol, tăng lipid máu, gián tiếp gây xỡ vữa động mạch. Theo nhiều nguyên cứu, những người không tập thể dục làm tăng 50% khả năng bị bệnh tim.

4.7. Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh

Ăn quá nhiều thực phẩm giàu chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa, nhiều muối và đường cũng là một trong những nguyên nhân gây bệnh. Nó làm gia tăng lượng cholesterol trong máu, tích tụ calo, mỡ dư thừa làm tăng cân.

Ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo bão hòa tăng nguy cơ mắc bệnh

4.8. Stress kéo dài

Căng thẳng quá độ ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của cơ thể cũng như làm mất đi độ “vững chãi” của thành mạch. Bên cạnh đó, stress cũng làm tăng huyết áp, tăng cholesterol xấu.

4.9. Yếu tố di truyền gây xơ vữa động mạch vành

Nguy cơ mắc xơ vữa mạch vành sẽ tăng gấp đôi nếu bạn có người thân trong gia đình đã từng mắc bệnh này. Điều này cũng không ngoại lệ khi gia đình có tiểu sử bị tiểu đường, cao huyết áp, bệnh tim.

5. Đối tượng có nguy cơ cao bị xơ vữa động mạch vành

Ai cũng có khả năng mắc phải căn bệnh này. Tuy nhiên, theo mayoclinic.org có những đối tượng có nguy cơ cao hơn những người khác.

• Nam giới trên 45 tuổi và phụ nữ trên 55 tuổi
• Từng bị tiền sản giật khi mang thai
• Thừa cân, béo phì
• Người mắc bệnh mỡ máu, huyết áp cao, tiểu đường, viêm khớp dạng thấp và lupus, chứng khó thở khi ngủ
• Có tiền sử gia đình mắc bệnh xơ vữa mạch vành, cao huyết áp, tim mạch
• Nghiện bia rượu, thuốc lá

6. Xơ vữa động mạch vành có nguy hiểm không?

Phải khẳng định rằng đây là một căn bệnh nguy hiểm. Hậu quả của xơ vữa động mạch vành là loạn nhịp tim, suy tim, nhồi máu cơ tim, thậm chí có thể dẫn đến tử vong.

• Loạn nhịp tim: Việc không nhận đủ máu hoặc tổn thương gây ra do các cơn đau tim làm cản trở xung điện của tim.
• Suy tim: Tim bị suy giảm chức năng, không hoạt động đủ để đáp ứng nhu cầu của cơ thể do thiếu oxy và dưỡng chất.
• Nhồi máu cơ tim: Lúc này lòng mạch vành đột ngột bị tắc do bị mảng xơ vữa lấp đầy hoặc do mảng xơ vừa bị vỡ hình thành các cục máu đông. Người bệnh bị đau ngực trái dữ dội và kéo dài trên 20 phút. Đây là trường hợp khẩn cấp, người bệnh cần được cấp cứu ngay.
• Tử vong: Theo số liệu của webmd.com, có tới hơn 800.000 người Mỹ bị đau tim mỗi năm, khoảng 25% trường hợp tử vong ở Mỹ là do bệnh mạch vành.

7. Chẩn đoán xơ vữa động mạch vành

Bác sĩ sẽ hỏi người bệnh về các biểu diện lâm sàng, tiền sử bệnh lý của người bệnh và gia đình, các loại bệnh đang điều trị và thuốc đang sử dụng. Song song với đó, theo healthline.com bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm sau:

• Chụp động mạch vành định lượng
• Chụp cộng hưởng từ
• Chụp cắt lớp vi tính động mạch vành
• Điện tâm đồ: Theo dõi các tín hiệu đi qua tim để xác định người bệnh có bị đau tim hay không
• Điện tâm đồ gắng sức: Theo dõi hoạt động của tim khi đi bộ, chạy bộ hoặc đạp xe cố định. Đối với những người không thể tập thể dục có thể thay thế bằng một số loại thuốc.
• Siêu âm trong lòng mạch
• Siêu âm tim: Sử dụng sóng siêu âm để kiểm tra tim.
• Xét nghiệm sinh hóa protein phản ứng C giúp phát hiện tình trạng viêm.

8. Điều trị xơ vữa động mạch vành

Các cách điều trị xơ vữa mạch vành tập trung vào việc giảm các mảng bám, cải thiện lưu lượng máu và ngăn ngừa biến chứng. Tùy từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp khác nhau. Các phương pháp này cần kết hợp với việc điều chỉnh chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng, rèn luyện.

8.1. Thuốc điều trị xỡ vữa mạch vành

• Thuốc giảm mỡ máu (statin và fibrat): Việc giảm nồng độ cholesterol trong máu sẽ giúp ngăn chặn mảng xơ vữa dày thêm.
• Thuốc nhóm chẹn beta giao cảm, chẹn kênh canxi để giảm huyết áp
• Thuốc hạ đường huyết.
• Thuốc chống đông máu, chống kết tập tiểu cầu: Giảm nguy cơ tạo thành cục máu đông

Statin có thể được chỉ định để điều trị xơ vữa mạch vành

*Lưu ý: Các loại thuốc trên phải được sử dụng dưới sự chỉ định của bác sĩ.

8.2. Phẫu thuật

Phẫu thuật được áp dụng với các trường hợp không đáp ứng điều trị nội khoa, trường hợp nặng có nguy cơ nhồi máu cơ tim hoặc cấp cứu. Các biện pháp phẫu thuật có thể kể đến là:

• Đặt stent: Để làm rộng mạch máu, giúp máu lưu thông dễ dàng hơn.
• Phẫu thuật bắc cầu mạch vành: Sử dụng một mạch trong cơ thể hoặc một ống tổng hợp để chuyển hướng đi của máu tại động mạch vành đang bị xơ vữa.
• Liệu pháp làm tan huyết khối: Tiêm thuốc vào động mạch để làm tan cục máu đông.
• Phẫu thuật cắt bỏ các chất béo tích tụ trong thành động mạch.

Đặt stent giúp làm rộng mạch máu

9. Phòng tránh xơ vữa động mạch vành

Để không phải đối mặt với những nguy hiểm của bệnh động mạch vành, cách tốt nhất là trang bị những biện pháp dự phòng ngay từ bây giờ.

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ.
• Điều trị có hiệu quả các bệnh có nguy cơ gây xơ vữa mạch vành.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh. Hạn chế thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, thịt đỏ, nội tạng động vật. Không uống rượu bia, hút thuốc lá. Bổ sung thực phẩm chống xơ vữa mạch máu như: rau xanh, trái cây, các loại hạt…
• Bổ sung sản phẩm chứa tinh chất có khả năng ngăn chặn xơ vữa mạch vành. Một trong số đó phải kể tới Bergamot, chiết xuất từ cam Địa Trung Hải. Không chỉ ngăn chặn enzyme tổng hợp cholesterol, nó còn ức chế quá trình oxy hóa các hạt LDL. Từ đó ngăn mỡ xấu đọng lại thành mạch máu.
• Kiểm soát cân nặng. Nếu đang bị béo phì cần giảm cân một cách khoa học.
• Rèn luyện thể dục thể thao vừa sức. Tăng cường vận động trong cuộc sống hàng ngày.

Xơ vữa động mạch vành là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn tới nhồi máu cơ tim, gây tử vong trên thế giới. Đừng bỏ qua những dấu hiệu như đau thắt ngực, mệt mỏi, khó thở, tim đập nhanh…

Nếu bạn có triệu chứng bệnh hoặc nằm trong nhóm có nguy cơ cao hãy tới ngay các cơ sở y tế để được thăm khám, chẩn đoán. Để nhận được sự tư vấn trực tiếp, cụ thể của chuyên gia đừng ngần ngại gọi tới tổng đài 0865 344 349.

XEM THÊM:

• Xơ vữa động mạch – Phân biệt 2 loại xơ vữa khác nhau
• Xơ vữa động mạch nên ăn gì kiêng gì? – Gợi ý để xây dựng dinh dưỡng khoa học cho người bệnh
• Vạch trần 9 thói quen xấu khiến mỡ máu tăng cao