Xơ gan là bệnh gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Xơ gan là bệnh lý mạn tính được gây ra bởi nhiều bệnh về gan như: Gan nhiễm mỡ, viêm gan, tăng men gan… Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng. Vì vậy, việc chủ động tìm hiểu bệnh, nắm được nguyên nhân, triệu chứng và có phương pháp phòng ngừa đóng vai trò quan trọng bảo vệ sức khỏe của bạn.

1. Xơ gan là bệnh gì?

Xơ gan là kết quả cuối cùng của quá trình xơ hóa lan tỏa do sự tăng sinh xơ xuất hiện và những tổn thương liên tục của gan trong thời gian dài.

Khi gan bị bất kỳ một nguyên nhân nào đó làm hư hại thì các tế bào gan sẽ chết đi, sau đó thay thế bằng chất xơ. Từng tế bào gan còn lại sẽ tăng sinh nhằm bù đắp cho những phần gan đã bị “chết” và tạo nên các nốt tái sinh.

Tình trạng này diễn ra liên tục, lâu dần sẽ khiến cho gan bị xơ hóa nặng. Các chất xơ được tạo ra ngày càng nhiều làm thay đổi toàn bộ cấu trúc, hình thành u cục trong nhu mô gan, làm mất chức năng gan.

Xơ gan là bệnh gì?

2. Nguyên nhân xơ gan do đâu?

Bất kỳ điều gì làm tổn thương gan đều có thể dẫn đến xơ gan. Trong đó, có các nguyên nhân phổ biến sau:

2.1. Viêm gan virus

Theo thống kê của Bộ Y tế, ở nước ta, tỷ lệ người mắc viêm gan, đặc biệt là viêm gan B và viêm gan C rất cao. Có tới 10 triệu trường hợp mắc bệnh viêm gan B và 1 triệu trường hợp mắc viêm gan C.

Theo các chuyên gia y tế, viêm gan, đặc biệt là viêm gan B là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh xơ gan. Thống kê những năm gần đây cho thấy, có khoảng 20% số người bị viêm gan virus có khả năng biến chứng thành xơ gan.

Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh viêm gan là gì? – Tìm hiểu nguyên nhân và cách điều trị

2.2. Do rượu bia

Đây là nguyên nhân thứ hai gây xơ gan chỉ sau viêm gan virus. Theo Heathline, các thống kê đã chỉ ra 10 – 20% người nghiện rượu bia nặng có nguy cơ bị xơ gan.

Bia rượu khi đưa vào cơ thể sẽ làm tổn hại đến các tế bào gan. Việc sử dụng rượu bia quá nhiều có thể gây gan nhiễm mỡ, tăng men gan, nếu không được phát hiện và có phương pháp điều trị kịp thời sẽ dẫn đến viêm gan, xơ gan.

2.3. Do gan nhiễm mỡ không rượu bia

Gan nhiễm mỡ không do rượu bia xuất phát từ hội chứng rối loạn chuyển hóa (tiểu đường, thừa cân, béo phì…) hoặc do chế độ ăn uống thiếu khoa học, lười vận động. Khi các tế bào gan bị mỡ hóa kèm theo tình trạng viêm sẽ dẫn đến viêm gan, xơ gan.

2.4. Do sử dụng thuốc tây trong thời gian dài

Những người thường xuyên sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc trầm cảm… có nguy cơ bị xơ gan cao hơn bình thường. Bởi lẽ, các loại thuốc khi hấp thu vào cơ thể sẽ được chuyển hóa tại gan trước khi đào thải qua thận hoặc đường mật. Khi không được chuyển hóa và giải độc, thuốc sẽ tích tụ và trở thành chất gây độc hủy hoại lá gan. Lâu dần sẽ khiến cho gan bị tổn thương và dẫn đến xơ hóa.

Ngoài ra, một số nguyên nhân như: Nhiễm ký sinh trùng sán máng, sán lá gan, xơ gan do mạch máu hoặc xung huyết… cũng gây nên bệnh xơ gan.

3. Triệu chứng của xơ gan

Để biết được mình có đang bị xơ gan hay không, người bệnh căn cứ vào những triệu chứng sau:

3.1. Triệu chứng giai đoạn xơ gan còn bù (giai đoạn đầu)

Ở giai đoạn đầu, triệu chứng lâm sàng thường không rõ rệt hoặc biểu hiện rất nhẹ, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác như:

Có biểu hiện nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy

• Ăn uống không ngon miệng, thường xuyên chán ăn. Tình trạng này kéo dài khiến cho người bệnh có dấu hiệu sụt cân, người gầy đi nhanh chóng không hiểu nguyên nhân.
• Bụng căng tức, khó chịu, thường xuyên đầy hơi và có cảm giác buồn nôn.
• Có biểu hiện ngứa ngáy, đặc biệt là ở vùng tay và lưng.
• Cơ thể mệt mỏi, người uể oải, không tập trung làm việc.
• Trên da vùng ngực, lưng và cổ của người bệnh có những đốm đỏ giống như hoa thị, y học gọi là “sao mạch”.
• Lòng bàn tay bị ửng đỏ.

Việc phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu thường là tình cờ khi đi khám sức khỏe định kỳ, thực hiện xét nghiệm tổng quát về gan.

3.2. Triệu chứng xơ gan mất bù (giai đoạn nặng)

Giai đoạn nặng, chức năng gan suy giảm và kém đi rõ rệt. Những biểu hiện rõ ràng và dễ nhận biết, cụ thể:

• Đau hạ sườn phải, cơn đau có thể diễn ra liên tục nhiều lần trong ngày hoặc không kéo dài.
• Một triệu chứng phổ biến nhất và dễ nhận ra là vàng da, vàng mắt.
• Sưng chân (phù) và bụng (cổ trướng). Thời điểm này gan đã tổn thương nặng nề, cơ thể bắt đầu giữ muối và nước. Khi muối và nước dư thừa, tích tụ nhiều ở bàn chân và mắt cá chân sẽ dẫn đến hiện tượng phù nề.
• Chảy máu chân răng, chảy máu cam.

4. Các giai đoạn xơ gan

Xơ gan được chia làm 4 giai đoạn phát triển, cụ thể:

5. Xơ gan có nguy hiểm không?

Xơ gan nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn tới xơ gan cổ trướng. Đây là giai đoạn gan bị tổn thương nặng nề, mất đi chức năng trao đổi chất và xuất hiện nước trong ổ bụng, chèn ép phủ tạng làm thay đổi cấu trúc tế bào gan. Từ đó, chức năng lọc máu, tiêu hóa, bài tiết mật của gan kém đi, sức đề kháng giảm. Người bệnh dễ mắc phải các bệnh về đường ruột, đường tiết niệu, hô hấp, ảnh hưởng đến sức khỏe.

Ngoài ra, bệnh lý có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như:

5.1. Xuất huyết tiêu hóa

Xơ gan khiến máu đi qua gan bị cản trở, gây áp lực tại tĩnh mạch cửa và giãn tĩnh mạch thực quản, tĩnh mạch phình dạ dày. Các tĩnh mạch này khi bị giãn quá mức sẽ bị vỡ dẫn đến ói máu đỏ, đi ngoài phân đen. Nếu không được xử lý có thể gây tử vong.

5.2. Nhiễm trùng

Ngoài lọc máu, gan còn có chức năng miễn dịch và lọc thải độc tố ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, khi gan bị xơ hóa, chức năng gan không thực hiện được nhiệm vụ này, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng. Tình trạng này kéo dài có thể làm bệnh tình trở nặng, dẫn đến biến chứng hôn mê gan, suy thận…

Biến chứng nguy hiểm của bệnh

5.3. Bệnh não gan

Não gan hay còn gọi là hôn mê gan, một trong những biến chứng nguy hiểm của xơ gan giai đoạn cuối. Lúc này, tình trạng gan bị suy, không thể đào thải độc tố trong cơ thể dẫn đến rối loạn tri thức. Các biểu hiện điển hình như: Không tỉnh táo, ngủ gà ngủ gật, lơ mơ, tay chân run rẩy…

5.4. Ung thư gan

Xơ gan nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn tới ung thư gan và tử vong. Thống kê cho thấy, xơ gan chiếm 80% trường hợp ung thư gan nguyên phát.

6. Xơ gan có lây không?

Xơ gan có lây không còn tùy thuộc vào từng nguyên nhân gây bệnh. Nếu bệnh lý do các nguyên nhân như: Rượu bia, thuốc lá, chất độc, xơ gan bẩm sinh… thì không có khả năng lây cho người khác. Nhưng nếu nguyên nhân gây bệnh do virus, ký sinh trùng thì loại tác nhân này có thể lây nhiễm cho người khác.

Vì vậy, để biết được bệnh có lây hay không, cần phải tìm hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh.

7. Xơ gan có chữa được không?

Bệnh xơ gan có chữa được hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn còn bù, khả năng khôi phục lại chức năng gan là rất lớn. Ở giai đoạn này, chủ yếu áp dụng phương pháp điều trị nguyên nhân gây ra.

Tuy nhiên, nếu phát hiện xơ gan mất bù – giai đoạn nặng của bệnh, điều trị gặp nhiều khó khăn và khó có thể chữa được. Bởi, các tế bào gan bị phá hủy nghiêm trọng, không có khả năng phục hồi. Mục đích điều trị ở giai đoạn này chủ yếu là làm chậm tiến triển của bệnh, hạn chế bệnh tiến triển xấu và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

8. Phương pháp điều trị bệnh

Phương pháp điều trị xơ gan phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ tổn thương gan. Mục tiêu của các phương pháp điều trị là làm chậm sự tiến triển mô sẹo trong gan, từ đó kiểm soát các biến chứng nguy hiểm của bệnh.

8.1. Điều trị xơ gan còn bù

Với các trường hợp xơ gan còn bù, người bệnh nên hạn chế tất cả các nguyên nhân gây bệnh để không làm bệnh tiến triển nặng. Cụ thể:

• Với những người bị viêm gan virus, đặc biệt là viêm gan B, C phải kiểm soát được nồng độ virus trong máu, ngăn ngừa virus viêm gan tấn công tổn thương gan.
• Nếu xơ gan do rượu bia phải kiêng hoàn toàn bia rượu. Bác sĩ sẽ giới thiệu phương pháp điều trị cai nghiện rượu cho người bệnh.
• Trường hợp xơ gan do sử dụng thuốc tây dài ngày phải trao đổi bác sĩ chuyên khoa để có phương pháp xử lý kịp thời.

8.2. Điều trị xơ gan mất bù

Theo các chuyên gia y tế, xơ gan mất bù là giai đoạn cuối của bệnh, chính vì vậy việc điều trị gặp rất nhiều khó khăn. Các phương pháp điều trị xơ gan mất bù gồm:

8.2.1. Điều trị theo nguyên nhân gây bệnh

Điều trị nguyên nhân gây bệnh là phương pháp đầu tiên mà các bác sĩ áp dụng. Kiểm soát nồng độ virus viêm gan trong máu, từ bỏ rượu bia, thuốc lá, hạn chế tối đa tiếp xúc với chất gây hoại tử gan. Đồng thời, có chế độ ăn uống khoa học, bổ sung nhiều chất đạm.

Nói không với rượu bia

8.2.2. Điều trị cơ chế tăng áp cửa

Thông cửa chủ trong gan qua tĩnh mạch cảnh (TIPS): Phương pháp điều trị hiệu quả để giảm áp lực tĩnh mạch cửa là đặt TIPS. Bên cạnh những hệ quả về huyết động, nhiều bằng chứng cho thấy phản ứng viêm giảm sau khi đặt TIPS.

Các chỉ định lâm sàng với đặt TIPS là xuất huyết do giãn tĩnh mạch thực quản dạ dày, những đợt bệnh tái phát (ít nhất 3 lần trong 12 tháng).

Sử dụng thuốc ức chế thụ thể beta không chọn lọc: Loại thuốc này có tác dụng giảm áp lực tĩnh mạch cửa và là cơ sở chính trong điều trị dự phòng tiên phát, thứ phát.

8.2.3. Can thiệp dựa vào kháng sinh

Những kháng sinh không được hấp thu hoặc hấp thu kém làm thay đổi môi trường vi sinh đường ruột và ít ảnh hưởng được dùng trong dự phòng tiên phát và thứ phát cho bệnh nhân bị xơ gan mất bù có nhiễm khuẩn.

8.2.4. Miễn dịch học và y học tái tạo

Một cách tiếp cận mới trong điều trị xơ gan mất bù là kích hoạt tế bào gốc tủy xương hoặc ghép tế bào gốc trung mô có nguồn gốc tủy xương vì những tế bào này có tác dụng điều hòa miễn dịch hoặc tái tạo tế bào gan.

9. Cách phòng ngừa xơ gan

Bệnh xơ gan khó chữa khỏi hoàn toàn nhưng lại rất dễ phòng ngừa. Để ngăn ngừa bệnh xơ gan, Ths.Bs Nguyễn Thị Hằng, đưa ra lời khuyên hữu ích sau:

• Hạn chế sử dụng rượu bia: Kiểm soát lượng đường tiêu thụ, tần suất sử dụng rượu bia phù hợp để không gây hại cho sức khỏe. Trường hợp mắc bệnh gan thì cần kiêng rượu bia hoàn toàn.
• Cân bằng chế độ ăn uống hàng ngày, bổ sung rau, củ, trái cây, thực phẩm giàu protein và ngũ cốc. Đồng thời, hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ ăn mặn trong bữa ăn hàng ngày.
• Duy trì cân nặng hợp lý, nếu thừa cân béo phì nên thực hiện giảm cân.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh sớm và có phương pháp điều trị kịp thời.
• Tránh các hành vi nguy cơ cao lây nhiễm bệnh viêm gan B và C. Chẳng hạn như tiêm chích ma túy, quan hệ tình dục không an toàn.
• Tiêm vacxin phòng ngừa bệnh viêm gan A và B, đặc biệt viêm gan B.
• Tiêm phòng cúm hàng năm, cân nhắc về việc tiêm phòng viêm phổi cho trẻ nhỏ.
• Sử dụng thuốc tây theo đúng chỉ định của bác sĩ. Việc lạm dụng thuốc hoặc sử dụng thuốc sai liều có thể ảnh hưởng đến chức năng gan.

Xơ gan là bệnh lý vô cùng nguy hiểm, vì vậy, ngay hôm nay mỗi người hãy chủ động phòng ngừa và bảo vệ lá gan của mình. Tham khảo các sản phẩm hỗ trợ thanh nhiệt, giải độc và tăng cường chức năng gan để giúp lá gan luôn khỏe mạnh.

Xem thêm:

• Chỉ số men gan là gì? – Tham khảo chỉ số men gan bình thường hay cao
• Xơ gan cổ trướng là bệnh gì? – Có thể bạn đang mắc phải mà không biết
• Cà gai leo giải độc gan – Thông tin bổ ích cho người bệnh gan