Men gan cao: nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Men gan cao ngày càng phổ biến và có xu hướng trẻ hóa trong đời sống hiện đại. Tình trạng này nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như viêm gan, gan nhiễm mỡ, xơ gan, tắc đường mật, ung thư gan…

1. Men gan cao là bệnh gì?

Men gan bản chất là các enzyme xúc tác thực hiện phản ứng sinh học tại gan, giúp gan đảm nhiệm chức năng chuyển hóa các chất, gồm:

• Alanine transaminase (ALT)
• Aspartate transaminase (AST)
• Gamma-glutamyl transferase (GGT)
• Phosphatase kiềm (ALP) có mặt ở tất cả các mô của cơ thể nhưng đặc biệt tập trung ở gan, ống mật, thận, xương và ở nhau thai của phụ nữ có thai.

Thông thường, khi tế bào gan chết đi do quá trình lão hóa, từ đó một lượng men gan sẽ phóng thích vào máu ở nồng độ dưới 35UI/L. Do một nguyên nhân nào đó khiến cho tế bào gan bị phá hủy nhiều hơn làm nồng độ men gan tăng cao.

Theo các chuyên gia y tế, men gan tăng cao có thể là dấu hiệu cho thấy gan của bạn đang hoạt động không bình thường. Tế bào gan bị tổn thương hoặc bị viêm sẽ giải phóng các enzyme vào máu, xét nghiệm máu sẽ phát hiện ra.

2. Phân chia mức độ men gan tăng cao

Men gan tăng cao được chia thành 3 mức độ, cụ thể:

• Mức độ nhẹ: Chỉ số men gan tăng cao <5 lần so với mức bình thường cho phép.
• Mức độ trung bình: Chỉ số men gan tăng cao gấp 5 – 10 lần so với mức bình thường.
• Mức độ nặng: Chỉ số men gan tăng hơn 10 lần so với mức bình thường.

3. Nguyên nhân men gan tăng cao

Có rất nhiều nguyên nhân khiến men gan tăng cao trong máu, trong đó, phổ biến là:

3.1. Do bệnh gan nhiễm mỡ

Theo Medicalnewstoday, gan nhiễm mỡ là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến tình trạng tăng men gan. Nghiên cứu cho thấy, có tới 25 – 51% những người bị tăng men gan có tình trạng này.

Bệnh gan nhiễm mỡ xảy ra khi chất béo tích tụ trong gan chiếm hơn 5% trọng lượng gan. Nguyên nhân của sự tích tụ này là do uống nhiều rượu bia (gan nhiễm mỡ do rượu) hoặc thường xuyên sử dụng dầu mỡ, thực phẩm giàu Cholesterol (gan nhiễm mỡ không do rượu).

3.2. Do viêm gan virus

5 loại virus gây viêm gan như: viêm gan A, B, C, D, E xâm nhập vào cơ thể sẽ hủy hoại tế bào gan, dẫn đến tổn thương gan. Thêm nữa, virus viêm gan B và C vừa có khả năng gây viêm gan cấp tính và mạn tính, vừa tăng nguy cơ gây ung thư gan và xơ gan.

3.3. Tăng men gan do tác dụng phụ của thuốc tây

Một nguyên nhân phổ biến gây tăng men gan ở người Việt là thói quen sử dụng thuốc không hợp lý, đặc biệt là thuốc giảm đau, kháng sinh, kháng viêm… không theo đơn bác sĩ.

Theo các chuyên gia y tế, những loại thuốc này đều được chuyển hóa tại gan. Khi tự ý sử dụng hoặc uống thuốc dài ngày sẽ khiến cho gan bị quá tải, theo thời gian sẽ gây tổn thương cho gan làm tăng men gan.

Lạm dụng thuốc tây cũng là nguyên nhân khiến men gan tăng cao

3.4. Chế độ ăn uống không hợp lý

Chế độ ăn uống hàng ngày cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ gan. Tăng men gan còn là nguyên nhân do hấp thụ 1 phần độc tố trong thực phẩm.

Dung nạp những thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, nấm mốc, đồ ăn chứa nhiều chất bảo quản, dư thừa lượng thuốc bảo vệ… khiến cho gan phải hoạt động nhiều để đào thải độc tố. Từ đó, tế bào gan bị hủy hoại và tổn thương gây tăng men gan, thậm chí là viêm gan và ung thư gan.

3.5. Nguyên nhân men gan cao do bị sốt xuất huyết

Tăng men gan là tình trạng phổ biến ở những người bị sốt xuất huyết. Theo thống kê, có tới 65% người nhiễm sốt xuất huyết bị tăng men gan. Tình trạng này có thể từ nhẹ đến nặng và liên quan tới số lượng virus Dengue gây ra. Cụ thể như virus làm tổn thương trực tiếp tế bào gan, hoại tử tế bào gan, gia tăng nồng độ các yếu tố viêm như Interleukin giải phóng trong gan, phản ứng miễn dịch cơ thể… gây tăng men gan.

Ngoài ra, khi bị sốt xuất huyết, người bệnh tự ý mua thuốc và sử dụng thuốc hạ sốt Paracetamon tại nhà. Việc sử dụng không đúng liều lượng và lạm dụng có thể gây ra tình trạng tăng men gan.

Sốt xuất huyết cũng là nguyên nhân gây tăng men gan

3.6. Do mắc phải các bệnh lý

Trong trường hợp mắc các bệnh lý như: suy tim, viêm tụy, đái tháo đường, bệnh bạch cầu đơn nhân, rối loạn chất sắt… cũng là nguyên nhân khiến men gan tăng cao.

>> Lắng nghe PGS.TS Nguyễn Thị Vân Hồng – Phó trưởng khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Bạch Mai về nguyên nhân tăng men gan cao:

4. Triệu chứng men gan tăng cao

Thông thường, nếu men gan tăng cao gấp 1 – 2 lần so với giới hạn cho phép thì chưa có triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, nếu men gan tăng cao gấp 4, 5 lần thì người bệnh sẽ gặp phải những biểu hiện sau:

4.1. Ngứa ngáy trên da

Một trong những triệu chứng dễ nhận biết nhất khi men gan tăng cao là mẩn ngứa da. Biểu hiện có thể ở mức độ nhẹ hoặc nghiêm trọng phụ thuộc vào nồng độ men gan.

Tình trạng ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ trên da là do gan chứa nhiều độc tố và không thể đào thải hết khiến chúng tích tụ lại, gây suy giảm hệ miễn dịch và dẫn đến ngứa.

4.2. Cảm thấy mệt mỏi

Hầu hết những người bị men gan tăng cao đều có biểu hiện mệt mỏi, uể oải, không tập trung làm việc. Triệu chứng này gần giống với biểu hiện mệt mỏi thường ngày nên rất dễ bị bỏ qua.

Nguyên nhân gây ra triệu chứng mệt mỏi là do gan không đào thải hết độc tố trong cơ thể cộng với chức năng gan suy giảm khiến nhiệm vụ chuyển hóa chất dinh dưỡng của gan kém. Từ đó, cơ thể bị thiếu năng lượng dẫn đến uể oải, khó chịu.

Nhận biết dấu hiệu men gan tăng cao

4.3. Rối loạn tiêu hóa

Bên cạnh triệu chứng mệt mỏi, người bệnh thường xuyên rơi vào trạng thái chán ăn, ăn uống không ngon miệng, hay bị buồn nôn. Trường hợp men gan tăng cao còn khiến người bệnh có triệu chứng chướng bụng nhẹ.

4.4. Vàng da

Vàng da, vàng mắt là dấu hiệu dễ nhận biết bằng mắt thường khi men gan tăng cao. Tuy nhiên, biểu hiện này chỉ nhận thấy ở những trường hợp men gan tăng cao hơn 5 lần so với bình thường.

Nguyên nhân khiến vàng da là do gan không chuyển hóa và đào thải được sắc tố mật bilirubin, chúng được giải phóng vào máu. Không chỉ có vàng da, vàng mắt và kể cả móng tay cũng chuyển sang màu vàng.

>>>Vàng da – Tìm hiểu nguyên nhân và cách điều trị

4.5. Phân có màu nhạt

Men gan cao thường gây ra tình trạng tắc mật. Tắc mật làm bilirubin không đi được vào đường tiêu hóa và thải qua đường nước tiểu nên gây ra hiện tượng phân bạc màu, nước tiểu có màu sẫm.

Ngoài ra, ở một vài trường hợp men gan tăng cao còn xuất hiện triệu chứng sốt nhẹ, đau hạ sườn phải… Khi xuất hiện một trong các biểu hiện trên, người bệnh nên nhanh chóng đến các cơ sở chuyên khoa, bệnh viện để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời.

5. Men gan cao có lây không?

Theo các chuyên gia y tế, tình trạng men gan không có đặc tính lây nhiễm. Vì vậy, bạn không cần phải lo lắng nếu tiếp xúc gần với người bị men gan tăng cao.

Tuy nhiên, nhiều thống kê cho thấy men gan cao có tính chất di truyền giữa các thế hệ gia đình. Tức là nếu ông bà, bố mẹ bạn bị men gan cao thì khả năng bạn cũng gặp phải tình trạng này cao hơn so với người bình thường.

Thắc mắc của nhiều người bệnh về câu hỏi này

6. Men gan tăng cao có nguy hiểm không?

Đây là câu hỏi nhiều người bệnh thắc mắc khi nhắc tới tình trạng tăng men gan. Theo các chuyên gia y tế, men gan tăng cao không phải đơn thuần là chỉ số tăng, giảm mà đánh giá tình trạng gan đang bị tổn thương ở mức độ nào.

Nhiều người bị mắc phải tình trạng này nhưng triệu chứng không rõ ràng, chưa có ảnh hưởng gì tới sức khỏe thì chủ quan. Đây thực sự là quan điểm sai lầm, bởi khi tình trạng này kéo dài và không được cải thiện kịp thời sẽ để lại nhiều hệ lụy, cụ thể:

6.1. Giảm tuổi thọ

Theo một vài nghiên cứu, men gan cao dự báo sẽ giảm dần tuổi thọ, tăng tỷ lệ tử vong từ 21 – 78%. Cụ thể, AST cao gấp đôi làm tăng nguy cơ tử vong lên đến 32%, tăng gấp 3 lần thì nguy cơ tử vong tương ứng với 78%.

Men gan tăng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm

6.2. Tăng nguy cơ mắc bệnh gan mạn tính

Tăng men gan theo thời gian sẽ làm tổn thương gan, từ đó dẫn đến nguy cơ mắc bệnh về gan như: viêm gan, xơ gan, thậm chí là ung thư gan.

7. Cách xử trí khi men gan cao

Để hạ men gan cao, bác sĩ sẽ căn cứ vào tình trạng, nguyên nhân gây ra để có phương pháp điều trị phù hợp.

Những trường hợp men gan cao do viêm gan virus, bác sĩ sẽ lên phác đồ điều trị với các loại thuốc kháng virus để ngăn chặn virus hoạt động, từ đó làm hạ men gan và cải thiện sức khỏe lá gan.

Trường hợp men gan tăng do lạm dụng rượu bia thì người bệnh cần phải loại bỏ đồ uống này. Đồng thời, sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để tăng cường phục hồi chức năng gan.

Ngoài ra, với những trường hợp men gan tăng cao do chế độ ăn uống, người bệnh cần phải thay đổi dinh dưỡng hàng ngày để cải thiện sức khỏe lá gan.

7.1. Thuốc tây chữa men gan cao

Men gan cao nên uống thuốc gì? Theo chuyên gia y tế, hiện tại vẫn chưa có loại thuốc tây nào đặc trị men gan cao đúng nghĩa. Các loại thuốc bác sĩ kê đơn hiện nay chủ yếu là thuốc điều trị triệu chứng, thuốc kháng virus (với trường hợp men gan cao do viêm gan virus), thuốc giải độc gan…

*Lưu ý: Những loại thuốc tây điều trị men gan cao phải được sự chỉ định của bác sĩ, người bệnh không tự ý mua hoặc sử dụng vô tội vạ. Điều này không những không cải thiện tình trạng men gan tăng mà còn ảnh hưởng đến chức năng gan, thận.

7.2. Thuốc nam điều trị men gan cao

Các bài thuốc nam cũng là phương pháp được nhiều người bệnh áp dụng bởi có ưu điểm an toàn, hiệu quả.

7.2.1. Bài thuốc cây cà gai leo

Theo Đông y, cà gai leo có tác dụng hạ men gan, mát gan, giải độc gan và bảo vệ gan. Đặc biệt, Y học hiện đại cũng chỉ ra trong dược liệu chứa hoạt chất Sonalum Hainanence Hance Solanaceae có tác dụng ức chế sự phát triển virus viêm gan B, giảm xơ gan, viêm gan.

Cách thực hiện:

• Sử dụng 35g Cà gai leo khô cho vào nồi cùng với 1 lít nước.
• Đun sôi lửa vừa, đun cho tới khi lượng nước cô đặc lại còn 300ml.
• Lọc lấy phần nước sắc được, chia thành 3 phần nhỏ uống hết trong ngày.

Cà gai leo – Vị thuốc tốt cho những người bị men gan tăng, viêm gan

7.2.2. Bài thuốc hạ men gan từ Actiso

Theo Đông y, Actiso có tính mát, vị đắng nhạt, hương thơm dịu nên được áp dụng trong các bài thuốc chữa bệnh gan.

Y học hiện đại đã nghiên cứu và phân tích trong Actiso chứa cynarin và silymarin hỗ trợ phục hồi tế bào gan, loại bỏ độc tố trong gan hiệu quả.

Cách sử dụng:

• Sử dụng một nhúm cây Actiso khô cho vào cốc nước sôi khoảng 100ml để hãm như nước trà.
• Bỏ phần bã và chỉ sử dụng nước Actiso.
• Mỗi ngày uống 1-2 ly để thanh nhiệt, giải độc và hạ men gan cao.

7.2.3. Cây Kế sữa

Nghiên cứu khoa học đã chỉ ra, trong cây Kế sữa có chứa hoạt chất Silymarin giúp ngăn ngừa chất độc hại làm tổn thương tế bào gan, ảnh hưởng chức năng gan.

Cách thực hiện:

• Sử dụng 200g dược liệu, rửa sạch, để ráo nước.
• Tiếp đến cho vào nồi cùng với 1 lít nước và tiến hành đun sôi trên ngọn lửa nhỏ.
• Chắt lấy phần nước, lọc bỏ bã.
• Sử dụng nước thuốc uống hàng ngày như uống trà.

Ngoài ra, người bệnh có thể áp dụng các bài thuốc nam từ cây nhọ nồi, cây chó đẻ, cây nhân trần…

8. Cách phòng ngừa men gan cao

Theo Ths.Bs Nguyễn Thị Hằng, để phòng ngừa men gan tăng, mỗi người cần thực hiện chế độ ăn uống khoa học, sinh hoạt hợp lý để bảo vệ tốt lá gan.

• Bổ sung thực phẩm nhiều rau xanh, trái cây, ăn uống đa dạng, giàu dinh dưỡng.
• Hạn chế sử dụng rượu bia, đồ uống có cồn, hút thuốc lá, thuốc lào;
• Giảm bớt mỡ động vật, thực phẩm nhiều dầu mỡ, gia vị cay nóng… trong thực đơn ăn uống hàng ngày.
• Dành thời gian luyện tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày với các môn thể thao như: đi bộ, chạy bộ, đánh cầu lông, tập thể dục nhịp điệu, bơi lội…
• Có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, không nên thức khuya.
• Tránh tâm lý căng thẳng, stress kéo dài.
• Với những người béo phì, thừa cân nên thực hiện chế độ giảm cân khoa học, lành mạnh.

Kết luận chung

Qua bài viết trên, chắc hẳn bạn đọc đã hiểu hơn về tình trạng men gan tăng. Mặc dù chưa gây nguy hiểm cho sức khỏe, tuy nhiên nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này thể để lại hậu quả nặng nề cho gan nói riêng, sức khỏe cơ thể nói chung. Vì vậy, mỗi người nên chủ động thăm khám sức khỏe lá gan thường xuyên để có biện pháp khắc phục kịp thời.

Nếu còn băn khoăn nào về tình trạng men gan tăng cao cũng như muốn được giải đáp thắc mắc, bạn đọc có thể liên hệ Hotline 0343 44 66 99 để được chuyên gia tư vấn.

Xem thêm:

• Men gan cao ăn gì kiêng gì? – Câu trả lời được nhiều độc giả quan tâm
• Chỉ số men gan là gì? – 99% những người bị men gan không biết thông tin này
• Tăng cường chức năng gan – Mấu chốt để bảo vệ gan