Mãn kinh là gì? Triệu chứng, nguyên nhân và cách cải thiện

Mãn kinh là thời điểm đánh dấu sự kết thúc của chu kỳ kinh nguyệt. Sau thời điểm này, phụ nữ không còn khả năng mang thai tự nhiên. Đây là điều tất yếu và là quy luật tự nhiên của cơ thể. Hiểu và phòng các triệu chứng của mãn kinh là cách giúp chị em chủ động vượt qua các giai đoạn khủng hoảng ở thời kỳ này. Bài viết dưới đây sẽ tổng hợp một số thông tin cần thiết về giai đoạn quan trọng của người phụ nữ, triệu chứng và các cách cải thiện hiệu quả.

1. Thời kỳ mãn kinh là gì?

Mãn kinh là giai đoạn chị em nào cũng phải trải qua.

Theo khái niệm của Tổ chức Y tế Thế giới WHO, mãn kinh là thời điểm đánh dấu sự chấm dứt của chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng do mất chức năng buồng trứng. Điều này có nghĩa là buồng trứng ngừng sản xuất trứng để thụ tinh và phụ nữ không thể mang thai. Cơ thể người phụ nữ suy giảm nồng độ Estrogen trầm trọng. Trước giai đoạn này, chị em sẽ gặp phải giai đoạn tiền mãn kinh. Sau một năm không có kinh nguyệt thì cơ thể chính thức bước sang thời kỳ mãn kinh.

Mãn kinh thường xảy ra ở độ tuổi 45-55 hoặc sớm hơn do một số nguyên nhân như phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng, cắt bỏ tử cung, điều trị ung thư, hóa trị hoặc di truyền…

2. Nguyên nhân dẫn đến mãn kinh

Có nhiều nguyên nhân nhưng thường gặp nhất là do tự nhiên, cơ thể giảm sản xuất Estrogen. Cụ thể:

2.1. Mãn kinh do suy giảm nội tiết tố Estrogen

Bước qua tuổi 30, nội tiết tố bắt đầu giảm sản xuất Estrogen và progesterone – những hormone điều hòa kinh nguyệt và khả năng sinh sản. Sang tới tuổi 40, chu kì kinh nguyệt bị rối loạn như chu kì kéo dài hoặc ngắn hơn, ra máu kinh nhiều hoặc ít. Đến khoảng tuổi 50 buồng trứng ngừng giải phóng trứng và không còn kinh nguyệt.

2.2. Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng

 Buồng trứng chịu trách nhiệm chính trong việc sản xuất hormone trong đó có estrogen và progesterone. Tuy nhiên khi bị cắt bỏ buồng trứng sẽ ngừng sản xuất nội tiết tố nữ, từ đó dẫn đến mãn kinh. Vì vậy nhiều trường hợp bị cắt bỏ buồng trứng (một phần hoặc toàn bộ) thường có dấu hiệu mãn kinh sớm.

2.3. Hóa trị và xạ trị

Các liệu pháp điều trị ung thư như hóa trị và xạ trị đều ảnh hưởng đến trục buồng trứng và hệ nội tiết. Một số loại thuốc hóa trị có thể làm tổn thương trứng. Nghiên cứu cho thấy, nữ giới hóa trị trước tuổi dậy thì hoặc những phụ nữ trẻ bắt đầu có kinh nguyệt trở lại sau khi hóa trị có nguy cơ mãn kinh sớm.

2.4. Yếu tố di truyền 

Mãn kinh sớm và suy buồng trứng sớm có liên quan đến một số gen. Vì vậy, nhiều trường hợp sức khỏe ổn định nhưng cũng có thể bị mãn kinh sớm do di truyền. Nếu gặp phải những dấu hiệu như bốc hỏa, đổ mồ hôi, mất ngủ, tắt kinh, chị em nên chủ động thăm khám.

2.5. Lối sống không lành mạnh gây ra tình trạng mãn kinh nhanh

Có một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng mãn kinh sớm như hút thuốc lá. Đã có nghiên cứu chỉ ra những phụ nữ thường xuyên hút thuốc lá có nguy cơ mãn kinh sớm hơn từ 1-2 năm so với người không hút.

Ngoài ra, người ít tập thể dục, ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc chỉ số khối cơ thể (BMI) cũng có nguy cơ này.

2.5. Mãn kinh do mắc bệnh lý nội tiết

Trong một số trường hợp mắc các bệnh lý nội tiết như tuyến giáp sẽ gây ảnh hưởng đến hoạt động của buồng trứng và khả năng điều tiết hormone Estrogen, từ đó gây ra các triệu chứng của suy giảm nội tiết tố nữ.

2.6. Suy buồng trứng nguyên phát

Vì một số nguyên nhân nào đó khiến buồng trứng không tạo ra đủ lượng hormone sinh sản. Tình trạng này gọi là suy buồng trứng nguyên phát. Suy buồng trứng khiến lượng Estrogen suy giảm, lâu dần chị em sẽ gặp phải tình trạng tiền mãn kinh – mãn kinh.

3. Triệu chứng mãn kinh thường gặp

Một số dấu hiệu chị em nên chú ý.

Cũng giống như thời kỳ tiền mãn kinh, mãn kinh chị em cũng gặp nhiều vấn đề về sức khỏe, sắc vóc và sinh lý. Cụ thể:

>>> Bốc hỏa, đổ mồ hôi

Nhiều chị em vẫn gặp phải tình trạng bốc hỏa sau mãn kinh do sự thay đổi nồng độ Estrogen. Bốc hỏa với các dấu hiệu nóng đột ngột ở phần mặt và phần trên cơ thể sau đó lạnh đột ngột, đổ mồ hôi. Các cơn bốc hỏa có thể kéo dài từ 30 giây đến 10 phút với tần suất vài lần một giờ, vài lần một ngày hoặc chỉ một hai lần một tuần.

>>Tìm hiểu thêm: Bốc hỏa đổ mồ hôi nhiều sau sinh: Nguyên nhân và cách cải thiện

>>> Mất ngủ

Mãn kinh thường đi kèm với tình trạng mất ngủ do các cơn bốc hỏa đổ mồ hôi khiến chị em khó chịu. Chị em khó ngủ lại và trằn trọc.

>>> Tăng cân và chuyển hóa chậm

Đến tuổi trung niên cũng là lúc chị em bước vào thời kỳ tiền mãn kinh – mãn kinh. Thời điểm này cơ thể phụ nữ có xu hướng tích mỡ nhiều ở một số vùng hông, đùi, bụng. Cơ thể chuyển hóa mỡ cũng chậm hơn do giảm nội tiết tố Estrogen.

Ở cấp độ tế bào, Estrogen điều chỉnh quá trình sản xuất mARN cho các protein trong đó có protein liên quan đến chuyển hóa lipid. Vì vậy khi Estrogen suy giảm sẽ ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa lipid khiến mỡ bị tích tụ nhiều hơn, quá trình chuyển hóa chậm hơn.

>>> Khô âm đạo (Khô hạn)

Khô hạn là tình trạng thường gặp ở phụ nữ độ tuổi tiền mãn kinh – mãn kinh do Estrogen không đủ để tiết chất nhờn duy trì độ ẩm âm đạo. Điều này dẫn đến đau rát khi quan hệ, khó đạt khoái cảm cũng như ngại gần gũi với bạn đời.

Ngoài ra chị em dễ mắc các vấn đề “vùng kín” như viêm ngứa vùng kín, teo âm đạo, nhiễm trùng đường tiết niệu, nhiễm trùng nấm men…

>>> Dừng chu kỳ kinh nguyệt

Ở thời kỳ tiền mãn kinh chị em có thể gặp phải tình trạng rối loạn kinh nguyệt, thưa kinh, rong kinh, kinh nguyệt kéo dài nhưng đến thời điểm 12 tháng không có kinh, tức là chị em đã có dấu hiệu sắp hết kinh nguyệt, bước sang giai đoạn mãn kinh. Lúc này chu kỳ kinh nguyệt của chị em đã kết thúc. Buồng trứng sẽ dừng sản xuất trứng.

>>> Thay đổi về da, tóc

Da và tóc không còn săn chắc và chắc khỏe. Da có dấu hiệu lão hóa da, chùng nhão, khô ráp, xuất hiện nhiều nếp nhăn. Nhiều trường hợp còn gặp nám da, sạm da, tàn nhang do thay đổi nội tiết tố Estrogen.

Tóc bị xơ rối, gãy rụng do ít dưỡng chất nuôi dưỡng tóc từ bên trong.

Nếu các triệu chứng bốc hỏa, mất ngủ, đổ mồ hôi, rụng tóc, da khô sạm, khô hạn xảy ra trước tuổi 40 có thể chị em đã gặp phải các dấu hiệu mãn kinh sớm. Trường hợp này cần chủ động phòng và điều trị để không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe.

4. Ảnh hưởng của mãn kinh đối với sức khỏe phụ nữ

Mãn kinh là quy luật tất yếu nhưng nếu không có những biện pháp hỗ trợ sẽ ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, nhất là đối với chị em gặp phải các dấu hiệu mãn kinh sớm.

Một số nguy cơ về sức khỏe chị em dễ gặp phải như:

• Rối loạn chuyển hóa dẫn tới tăng cân, thừa cân, tăng nguy cơ mắc các bệnh mỡ máu cao, đái tháo đường
• Tăng nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch như xơ vưã mạch máu, bệnh mạch vành, tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ…
• Rối loạn giấc ngủ, mất ngủ
• Tăng nguy cơ loãng xương, đau nhức xương khớp
• Tăng nguy cơ sa sút trí tuệ
• Khô âm đạo, tăng nguy cơ viêm nhiễm vùng kín, đau rát khi quan hệ dẫn đến giảm ham muốn
• Dễ nhiễm khuẩn đường tiết niệu, dễ gặp tình trạng tiểu không kiểm soát ở phụ nữ mãn kinh
• Tăng nguy cơ mắc ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư tử cung
• Dễ stress, mệt mỏi, cáu gắt, khó kiềm chế cảm xúc

5. Cách điều trị tình trạng mãn kinh ở phụ nữ

Mãn kinh là điều tất yếu nên trường hợp không quá ảnh hưởng đến sức khỏe thì không cần điều trị. Tuy nhiên đối với trường hợp mãn kinh gây nên nhưng bất tiện trong cuộc sống, ảnh hưởng đến sức khỏe chị em có thể tham khảo một số cách điều trị dưới đây:

>>> Liệu pháp hormone thay thế (HRT)

Đây là liệu pháp bổ sung Estrogen tổng hợp để làm giảm triệu chứng mãn kinh như bốc hỏa, đổ mồ hôi.

Các bác sĩ sẽ khuyến nghị dùng từ liều thấp nhất. Trường hợp đã cắt bỏ tử cung chỉ cần bổ sung Estrogen. Tuy nhiên với trường hợp vẫn còn tử cung các bác sĩ sẽ kê kết hợp Progestin.

Ngoài ra, phụ nữ mãn kinh có nguy cơ loãng xương cao, bổ sung Estrogen còn là cách giảm mất xương hiệu quả.

Tuy nhiên, sử dụng liệu pháp Estrogen lâu dài sẽ làm tăng nguy cơ tim mạch và ung thư vú, u xơ tử cung, u nang buồng trứng. Vì vậy cần có chỉ định của Bác Sĩ khi sử dụng HRT, không nên tự ý sử dụng.

>>> Bổ sung Estrogen từ thực vật

Bổ sung Estrogen thực vật từ mầm đậu nành hoặc các sản phẩm từ đậu nành.

Đây là phương pháp bổ sung Estrogen thực vật từ tự nhiên (Phytoestrogen). Estrogen thực vật có cấu trúc tương tự như nội tiết tố nữ Estrogen do đó khi đi vào cơ thể cũng cải thiện được các triệu chứng do suy giảm nội tiết tố gây ra như khô hạn, bốc hỏa, đổ mồ hôi, da khô sạm…

Có rất nhiều thực vật có chứa Phytoestrogen như:

• Mầm đậu nành
• Hạt lanh
• Hạt mè
• Các loại quả mọng
• Các loại rau họ cải

 Top 20+ thực phẩm bổ sung Estrogen an toàn cho sức khỏe

>>> Thảo dược giảm bốc hỏa

Một số thảo dược cũng chứa Estrogen thực vật giúp cải thiện triệu chứng tiền mãn kinh – mãn kinh. Đặc biệt có một số loại có chứa tiền chất tổng hợp nên hormone sinh dục DHEA, từ đó kích thích cơ thể sản xuất Estrogen nội sinh.

Các loại thảo dược gồm:

• Sâm tố nữ: có tới 17 hợp chất có cấu trúc tương tự Estrogen
• Củ maca
• Khoai mỡ hoang dã
• Cây rễ vàng
• Chiết xuất hoa mộc lan
• Chiết xuất từ cỏ cà ri giàu saponin (Libifem).

>>> Dùng Estrogen âm đạo để giảm khô hạn

Trường hợp âm đạo bị khô có thể sử dụng các loại kem bôi âm đạo, thuốc đặt hay vòng âm đạo có chứa một lượng nhỏ Estrogen. Lượng nhỏ Estrogen này sẽ tác động đến vùng âm đạo từ đó làm giảm khô âm đạo cũng như giúp cho chuyện quan hệ vợ chồng trở nên dễ dàng hơn.

>>> Dùng thuốc chống trầm cảm liều thấp

Trường hợp bốc hỏa nghiêm trọng không muốn sử dụng Estrogen có thể sử dụng thuốc chống trầm cảm. Đây là nhóm thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin giúp làm giảm các cơn bốc hỏa. Tuy nhiên, không nên tự ý sử dụng khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ

6. Lời khuyên từ chuyên gia với phụ nữ sau mãn kinh

Chị em cần thực hiện chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt điều độ và thăm khám định kỳ.

Để chăm sóc sức khỏe chị em nên chủ động thăm khám và có những xét nghiệm sàng lọc như:

• Chụp X-quang tuyến vú để kiểm tra có dấu hiệu ung thư vú hay không. Nên thực hiện ở tuổi 50-75
• Xét nghiệm PAP Smear (phết tế bào cổ tử cung) để tầm soát tiền ung thư và ung thư cổ tử cung
• Xét nghiệm HPV giúp phát hiện sự có mặt của virus HPV – nguyên nhân dẫn đến ung thư cổ tử cung
• Xét nghiệm máu, nước tiểu để tầm soát tiểu đường, bệnh tim
• Xét nghiệm các chỉ số mỡ máu, đo huyết áp

Ngoài ra cần kết hợp chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt phù hợp với từng độ tuổi. Trên đây là một số thông tin về mãn kinh, triệu chứng và cách điều trị. Nếu có thắc mắc nào vui lòng liên hệ qua hotline 0343446699 để được tư vấn hướng dẫn.

XEM THÊM: 

• Phụ nữ mãn kinh còn ham muốn không? Bí quyết khơi lại “lửa yêu”
• Mãn kinh có sinh con được không? Xem ngay!
• Phương pháp điều trị khi tiền mãn kinh sớm tuổi 30!