Vàng da tắc mật – Triệu chứng và 6 cách điều trị phổ biến

Vàng da tắc mật có thể xuất hiện từ trẻ sơ sinh đến người trưởng thành và gây ra biến chứng nguy hiểm. Do đó, việc nhận diện nguyên nhân, triệu chứng đóng vai trò quan trọng. Bài viết sau sẽ cung cấp những thông tin cơ bản về tình trạng này.

1. Vàng da tắc mật là gì?

Vàng da tắc mật là tình trạng dòng chảy từ mật ra khỏi gan xuống ruột bị tắc nghẽn. Từ đó dẫn tới việc ứ đọng mật. Trong lượng mật dư thừa này có chứa bilirubin – mang màu vàng đặc trưng. Bilirubin là kết quả của quá trình phân hủy tế bào hồng cầu. Đáng lẽ nó sẽ được đào thải ra ngoài nếu mật không bị tắc. Do ứ đọng mật mà bilirubin trong dịch mật sẽ xâm nhập vào máu hình thành sắc tố vàng trên da và cả kết mạc mắt.

2. Triệu chứng của vàng da tắc mật

Để nhận diện tình trạng bệnh có thể dựa vào các dấu hiệu dưới đây:

– Vàng da: Có thể từ vàng nhạt tới đậm và đậm sạm. Bệnh càng để lâu thì da càng vàng đậm.

– Ngứa trong vàng da tắc mật: Việc ứ đọng mật sẽ làm tăng acid mật trong máu. Nó sẽ kích thích các đầu dây thần kinh dưới da gây ngứa.

– Xuất huyết: Đó có thể là những đốm, mảng đỏ xuất hiện dưới da. Nếu nặng có thể xuất huyết đường tiêu hóa, niêm mạc mũi gây ho ra máu, chảy máu cam…

– Đau hạ sườn phải: Có thể đau nhẹ hoặc dữ dội và thường đi kèm với sốt. Đặc biệt cơn đau quặn kèm sốt là biểu hiện điển hình của tắc mật do sỏi.

– Nước tiểu bất thường: Nước tiểu sẽ sậm màu hơn theo từng mức độ vàng da. Ngoài ra nó còn có thể chứa nhiều bọt.

– Phân bất thường: Màu sắc của phân sẽ trở nên nhạt hơn thông thường, thậm chí chuyển trắng. Nguyên nhân của hiện tượng này là do khi bị tắc mật, lượng stercobiline bị giảm bất thường gây bạc màu phân. Do mật bị ứ đọng nên chất béo không được tiêu hóa hết gây hiện tượng phân mỡ.

Đau hạ sườn phải là dấu hiệu phổ biến

3. Vàng da ứ mật có nguy hiểm không?

Bệnh gây ra nhiều triệu chứng làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe. Hơn nữa, nó còn dẫn tới biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.

– Tắc mật kéo dài gây suy gan, hoại tử tế bào gan: Nếu vùng ứ mật chiếm hơn 50% thể tích gan.

– Sốc nhiễm trùng đường mật: Có tỷ lệ tử vong cao nếu không được cấp cứu kịp thời.

4. Nguyên nhân gây vàng da tắc mật

Hội chứng vàng da tắc mật xảy ra ở nhiều độ tuổi. Ứng với mỗi nhóm tuổi sẽ có nguyên nhân phổ biến khác nhau.

4.1. Nguyên nhân gây vàng da tắc mật sơ sinh

Đối với trẻ sơ sinh, nguyên nhân chính là teo đường mật bẩm sinh. Nó có thể teo một phần hoặc toàn bộ đường mật. Hiện tượng vàng da teo đường mật đi kèm là phân bạc màu, nước tiểu sẫm màu, gan to.

4.2. Nguyên nhân gây vàng da tắc mật trẻ em

Đối với trẻ em vàng da ứ mật trong gan có thể xảy ra do hai nguyên nhân chủ đạo. Đó là giun chui ống mật và u nang ống mật chủ.

Giun chui ống mật: Thường tình trạng này sẽ chỉ gây triệu chứng vàng da nhẹ. Đi kèm với đó là tình trạng đau dữ dội vùng hạ sườn phải và dưới mũi xương ức.

U nang ống mật chủ: Đây là tình trạng ống mật chủ giãn trên 1cm. Nó thường được chẩn đoán trước 10 tuổi. Bệnh có biểu hiện là vàng da, vàng mắt, đau bụng, sốt, nhiều trường hợp có thể sờ thấy khối u ở bụng. Nếu không được điều trị kịp thời bệnh có thể diễn biến thành xơ gan, viêm tụy cấp, xuất huyết đường mật, ung thư đường mật.

U nang ống mật chủ là tình trạng ống mật chủ giãn trên 1cm

4.3. Nguyên nhân gây vàng da tắc mật ở người lớn

Nguyên nhân gây bệnh ở người trưởng thành thường đa dạng hơn. Thường xuất phát từ các bệnh lý gan, mật. Phổ biến là các căn bệnh dưới đây:

Xơ gan: Bệnh là sự hình thành quá mức của các mô sẹo xung quanh tế bào gan. Đây là kết quả khi cơ thể phản ứng lại các tác động của virus, rượu, chấn thương hoặc các yếu tố khác tác động tới gan. Nó sẽ làm suy giảm trầm trọng chức năng gan.

Sỏi mật: Đây là tình trạng hình thành các viên sỏi trong mật. Các viên sỏi này theo đường đi của dịch mật làm tắc nghẽn đường mật. Bệnh biểu hiện là sốt đi kèm vàng da, vàng mắt, đau hạ sườn phải, mệt mỏi, chán ăn, rối loạn tiêu hóa.

Ung thư đường mật: Chủ yếu gặp ở người trên 65 tuổi. Ung thư ống mật thường xảy ra ở ngay bên ngoài gan. Nên thường gây tắc mật ngoài gan hay vàng da tắc mật sau gan. Biểu hiện là vàng mắt, vàng da, ngứa, đau bụng, giảm cân đột ngột, sốt.

Xơ gan có biểu hiện là vàng da

>>Xem thêm: Vàng da ở người lớn – Dấu hiệu và cách xử lý

5. Chẩn đoán vàng da tắc mật

Để xác định chính xác tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ tiến hành một số phương pháp. Chúng bao gồm lâm sàng, xét nghiệm vàng da tắc mật, chẩn đoán hình ảnh.

– Khám lâm sàng: Kiểm tra các triệu chứng, hỏi tiền sử bệnh. Nếu phân bạc màu kéo dài có khả năng là ứ mật ngoài gan.

– Chụp đường mật: Cung cấp hình ảnh đường mật. Đó có thể là chụp với thuốc cản quang, chụp ngược dòng qua nội soi.

– Xét nghiệm huyết học: Để chẩn đoán loại trừ các nguyên nhân gây vàng da khác không phải do tắc mật.

– Xét nghiệm miễn dịch: Khi nghi ngờ xơ gan mật tiên phát.

– Siêu âm: Để xác định độ giãn của đường mật. Nếu ứ mật trong gan thì đường mật không giãn.

– Sinh thiết gan: Chẩn đoán nguyên nhân gây tắc mật trong gan.

6. Điều trị vàng da tắc mật

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ lựa chọn phác đồ điều trị vàng da tắc mật hợp lý. Dưới đây là một số phương pháp có thể được áp dụng.

6.1. Thuốc trị vàng da tắc mật

Một số loại thuốc sẽ giúp giảm bớt triệu chứng để người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn. Đó có thể là thuốc giảm đau thông thường. Hoặc là thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng đối với tình trạng có liên quan tới sỏi mật.

6.2. Thủ thuật nội soi mật tụy ngược dòng

Nội soi mật tụy ngược dòng hay còn được gọi là thủ thuật ERCP. Bên cạnh việc được dùng như một biện pháp chẩn đoán, nó cũng giúp điều trị bệnh. Nó giúp lấy sỏi ra khỏi ống mật bằng một ống soi dài, mềm, đầu có gắn đèn và camera. Ống soi được đưa vào miệng, qua thực quản, dạ dày, tới nhú tá tràng. Sau đó bác sĩ sẽ nong hoặc cắt rộng nhú tá tràng để lấy sỏi ra khỏi ống dẫn mật bằng dây dẫn.

Thủ thuật ERCP vừa là biện pháp chẩn đoán vừa giúp điều trị bệnh

6.3. Dẫn lưu đường mật trong gan qua da

Dẫn lưu mật bị ứ đọng trong gan qua da (hay còn gọi là PTBD). Đây là kỹ thuật xâm lấn tối thiểu dưới sự trợ giúp của hình ảnh. Nó giúp dẫn lưu mật để giảm áp đường mật, từ đó cải thiện triệu chứng vàng da, ngứa, tăng bilirubin. Đây cũng là cách để mở đường tiếp cận vào ống mật giúp điều trị hẹp đường mật, lấy sỏi mật, đặt stent.

6.4. Đặt stent

Có lẽ nhiều người khi nghe tới đặt stent thường nghĩ ngay tới các căn bệnh liên quan tới tim mạch. Trong trường hợp này, đặt stent trong ống mật giúp khơi thông dòng chảy của ống mật chủ. Đôi khi nó hỗ trợ xử lý tình trạng nhiễm khuẩn trước khi tiến hành các phẫu thuật khác.

6.5. Phẫu thuật trị vàng da tắc mật

Đây được coi là phương pháp điều trị vàng da tắc mật ngoại khoa cần thiết. Hoặc nó là lựa chọn cuối cùng trong trường hợp điều trị nội khoa không hiệu quả.

– Phẫu thuật lấy sỏi: Loại bỏ sỏi mật làm tắc nghẽn đường ống dẫn mật.

– Phẫu thuật cắt bỏ túi mật: Được chỉ định trong trường hợp túi mật chứa quá nhiều sỏi hoặc việc giữ lại túi mật sẽ gây nguy hiểm cho tính mạng.

– Phẫu thuật loại bỏ khối u: Trong trường hợp loại bỏ u là cách an toàn. Nếu phẫu thuật thành công, việc loại bỏ hoàn toàn khối u sẽ đem lại hiệu quả điều trị lâu dài.

Phẫu thuật thường được lựa chọn khi các phương pháp khác không pháp huy hiệu quả

6.6. Hóa trị và xạ trị

Đối với những bệnh nhân vàng da tắc mật do ung thư thì hóa trị, xạ trị là phương pháp được dùng để ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư khi bác sĩ cân nhắc với các phương pháp khác. Từ đó giúp kéo dài sự sống cho người bệnh.

7. Lời khuyên của chuyên gia

Để hỗ trợ tốt cho quá trình điều trị, người bệnh nên lưu ý một số vấn đề sau:

– Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào hãy thông báo với bác sĩ ngay. Tái khám đúng lịch hẹn.

– Áp dụng chế độ dinh dưỡng lành mạnh. Hạn chế thực phẩm giàu chất béo, rượu bia… Có thể tham vấn ý kiến của bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng thực đơn phù hợp với thể trạng.

– Giữ lối sống khoa học. Cân đối thời gian làm việc và nghỉ ngơi. Tránh tối đa căng thẳng.

– Rèn luyện thể lực đều đặn, vừa sức.

Trên đây là những thông tin cơ bản về vàng da tắc mật. Ngay khi phát hiện ra những triệu chứng bệnh hãy đi thăm khám ngay để kịp thời điều trị. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào hãy gọi tới tổng đài 0343 44 66 99 để được tư vấn.

XEM THÊM

Tìm hiểu quy trình chiếu đèn trị vàng da ở trẻ sơ sinh

Phân biệt vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý – Điều trị và lưu ý từ bác sĩ