[Tìm hiểu] 14 công dụng Actiso – Lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe người Việt

Nhắc đến công dụng Actiso, nhiều người nghĩ ngay đến lợi ích điều hòa huyết áp, thanh nhiệt giải độc và bảo vệ gan. Tuy nhiên, điều đó vẫn là chưa đủ bởi nghiên cứu khoa học đã chỉ ra thảo dược này có tới trên 10 lợi ích cho sức khỏe con người. Tham khảo ngay bài viết dưới đây nếu bạn đang quan tâm về vấn đề này.

1. Actiso là cây gì?

Tên khoa học: Cynara scolymus

Họ: Cúc (Compositae)

Tên dân gian: Atiso/Actiso

Actiso có nguồn gốc từ Địa Trung Hải, được người Pháp đưa về Việt Nam trồng từ thế kỷ 19. Dược liệu này hiện trồng nhiều ở Sa Pa (Lào Cai), Đà Lạt (Lâm Đồng), Tam Đảo (Vĩnh Phúc). Bởi, nơi đây có khí hậu ưa mát mẻ, ôn hòa, nhiệt độ trung bình 15 – 20 độ C, lượng mưa hàng năm từ 1500 – 2000 mm.

2. Đặc điểm nhận diện

Actiso là loại cây có lá gai, sống lâu năm, khi trưởng thành thường có chiều cao trung bình 1,5 – 2m. Lá mọc so le như bông cúc, phiến khía sâu, có màu tím nhạt, mặt dưới phủ lông trắng. Hoa màu đỏ tím hoặc lơ nhạt. Quả nhẵn bóng, màu nâu sẫm.

3. Phân biệt Actiso xanh với hoa Actiso đỏ (bụp giấm)

Nhiều người vẫn còn nhầm lẫn giữa hoa Actiso xanh và hoa Actiso đỏ. Mỗi loại sẽ có một công dụng khác nhau, giá cả bán trên thị trường cũng chênh lệch lớn. Vì vậy, để phân biệt 2 dược liệu này, cần căn cứ vào các đặc điểm sau:

4. Thành phần hóa học

Mỗi bộ phận dược liệu lại có thành phần hóa học khác nhau, cụ thể:

• Lá dược liệu chứa axit hữu cơ (axit phenol, axit alcol, axit succinic…), hợp chất flavonoid (cynarozid, scolymozid…).
• Thân Actiso chứa các khoáng chất như: Kali, canxi, magie, natri. Đặc biệt thân và lá có hàm lượng kali rất cao.
• Hoa Actiso chứa 9,3% carbonhydrate; 1,5% chất xơ, viamin và khoáng chất (kali, photpho, canxi, natri, lưu huỳnh).

5. Thu hoạch và bảo quản

Tất cả các bộ phận từ thân, lá, hoa và rễ của cây Actiso đều được thu hái làm dược liệu. Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn là hoa Actiso.

Cây Actiso thường được gieo hạt vào tháng 10 hoặc tháng 11 hàng năm, sau đó trồng vào tháng 1 và 2. Thời điểm thu hoạch lá Actiso là vào năm thứ nhất của thời kỳ sinh trưởng và cuối mùa hoa.

Actiso sau khi thu hoạch thường đem đi rửa sạch, sấy hoặc phơi khô tự nhiên. Sau đó, bảo quản trong túi kín để tránh ẩm mốc.

Thu hoạch hoa Actiso làm thuốc

6. Công dụng Actiso là gì? Bật mí 14 lợi ích tuyệt vời dưới đây

Actiso có tác dụng gì? Từ thời xa xưa, dược liệu này đã được biết đến với công dụng hỗ trợ tiêu hóa. Ngày nay, cùng với sự phát triển của khoa học, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra Actiso chứa các dưỡng chất có lợi cho sức khỏe của con người. Có thể kể đến:

6.1. Actiso giảm Cholesterol xấu, tăng Cholesterol tốt

Actiso chứa luteolin – chất chống oxy hóa ngăn ngừa sự hình thành Cholesterol. Đồng thời, giúp cơ thể giảm LDL – Cholesterol hiệu quả.

Đã có nghiên cứu đánh giá hơn 700 người cho thấy việc bổ sung chiết xuất Actiso hàng ngày trong 5 – 13 tuần đầu cho kết quả giảm LDL – Cholesterol (mỡ xấu). Một nghiên cứu khác được thực hiện ở 143 người, sử dụng chiết xuất Actiso thường xuyên trong 6 tuần giúp giảm 18,5 – 22,9% tổng lượng mỡ xấu.

Bên cạnh đó, việc sử dụng chiết xuất Actiso có thể làm tăng HDL – Cholesterol (mỡ tốt) ở người bệnh.

6.2. Cải thiện sức khỏe tim mạch

Cholesterol là loại chất béo nếu tích tụ nhiều trong các động mạch có thể gián đoạn sự lưu thông máu đến tim, gây tăng huyết áp và dẫn đến các cơn đau tim, đột quỵ. Trong khi đó, lá Actiso có tác dụng giảm mỡ xấu và tăng mỡ tốt, từ đó ngăn ngừa được biến chứng tim mạch.

6.3. Phòng ngừa ung thư

Actiso là thực vật có hàm lượng chất chống oxy hóa cao. Actiso chứa polyphenol là chất chống oxy hóa có tính chất ngăn ngừa ung thư, làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư.

Ngoài ra, khả năng chống oxy hóa của Actiso còn xuất phát từ quercetin và rutin có hàm lượng cao. Nghiên cứu khoa học đã chứng minh hai hoạt chất này có thể làm giảm nguy cơ phát triển ung thư.

Chưa dừng lại ở đó, vitamin C trong Actiso còn giúp cơ thể hạn chế mắc bệnh viêm niêm mạc, ngăn ngừa nguy cơ ung thư vú.

6.4. Công dụng Actiso là điều hòa huyết áp

Actiso là dược liệu giàu kali, đây được xem là dưỡng chất rất tốt cho người bị huyết áp. Kali giúp bình thường hóa tác động của việc thừa muối, nguyên nhân gây ra bệnh cao huyết áp.

Theo các chuyên gia y tế, Actiso có tác dụng như một loại thuốc giãn mạch, ngăn chặn tình trạng thiếu kali, điều hòa huyết áp.

Trà Actiso giúp điều hòa huyết áp

6.5. Tốt cho hệ tiêu hóa

Actiso là thực phẩm giàu chất xơ, một trong những dưỡng chất có lợi cho việc cải thiện sức khỏe và chức năng tiêu hóa.

Chất xơ cũng giúp cải thiện tình trạng táo bón, đồng thời làm giảm nguy cơ gặp phải tình trạng đầy hơi, khó chịu trong dạ dày.

Một lợi ích nữa của Actiso là làm dịu túi mật, kích thích sản xuất và bài tiết dịch vị dạ dày, mật, giúp tiêu hóa dễ dàng hơn.

6.6. Actiso tốt cho sức khỏe của gan

Trong Actiso có cynarin và silymarin – hai chất chống oxy hóa có khả năng giải độc tố, đào thải chất độc ra khỏi gan và cơ thể, từ đó giúp cải thiện sức khỏe gan.

Một số nghiên cứu cũng cho thấy chất chống oxy hóa trong Actiso phục hồi các tế bào gan bị tổn thương.

6.7. Bảo vệ xương khớp

Actiso là thực phẩm có hàm lượng vitamin và khoáng chất dồi dào, đặc biệt là magie, photpho, mangan. Những khoáng chất này là thành phần thiết yếu không thể thiếu trong sức khỏe xương khớp. Chúng có tác dụng giảm nguy cơ mắc bệnh loãng xương, viêm khớp.

Một lợi ích nữa là khoáng chất magie, mangan giúp tăng cường quá trình tổng hợp protein, tối ưu hóa lượng canxi vào cơ thể, giúp xương chắc khỏe.

6.8. Tốt cho trí não

Actiso làm giãn mạch cho phép nhiều oxy lưu thông đến não, nâng cao chức năng nhận thức. Đặc biệt, thành phần photpho – khoáng chất cần thiết cho não được tìm thấy trong Actiso, nếu thiếu dưỡng chất này sẽ làm suy giảm nghiêm trọng khả năng nhận thức.

6.9. Giảm bớt sự khó chịu khi uống rượu

Actiso được biết đến với công dụng thanh nhiệt giải độc, bảo vệ gan, giảm mức độ độc tố trong máu nhanh chóng. Vì vậy, Actiso được xem là phương pháp giúp cải thiện tình trạng khó chịu sau khi uống rượu.

Sau một đêm say, bạn có thể nhai vài lá Actiso hoặc uống ly trà dược liệu này sẽ giải tỏa cảm giác mệt mỏi, khó chịu trong cơ thể.

6.10. Giảm tình trạng hội chứng ruột kích thích

Hội chứng ruột kích thích (IBS) gây ra tình trạng đau dạ dày, tiêu chảy, chướng bụng, táo bón, đầy hơi… Trong một nghiên cứu ở người IBS, việc sử dụng chiết xuất Actiso hàng ngày giúp giảm các triệu chứng khó chịu. Hơn nữa, 96% người bệnh tham gia cho hiệu quả ngang với những phương pháp điều trị khác.

6.11. Ngăn ngừa biến chứng ở người tiểu đường

Ở những người bị tiểu đường, nếu dùng Actiso thường xuyên giúp ngăn ngừa biến chứng liên quan đến huyết áp, nhồi máu cơ tim, bệnh mạch vành.

Chưa kể, nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra việc sử dụng Actiso thường xuyên giúp làm giảm lượng đường trong máu hiệu quả.

6.12. Giảm cân

Actiso được liệt kê vào một trong số các thực phẩm tuyệt vời giúp giảm cân. Do chúng có hàm lượng calo và chất béo thấp. Đồng thời, thực phẩm này có hàm lượng chất xơ dồi dào, phù hợp với người giảm cân.

6.13. Giảm dị tật thai nhi

Trong Actiso chứa axit folic có tác dụng ngăn ngừa khuyết tật ống thần kinh ở trẻ sơ sinh. Axit folic nên được bổ sung trước và trong thời kỳ mang thai giúp ngăn ngừa dị tật bẩm sinh não và cột sống. Tuy nhiên, khi sử dụng Actiso, phụ nữ mang thai nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.

6.14. Làm đẹp da

Nếu dùng lượng Actiso hàng ngày hợp lý và thường xuyên ngoài lợi ích về sức khỏe, dược liệu này còn giúp chị em phụ nữ có làn da khỏe và đẹp. Bởi, thực phẩm này có chứa chất chống oxy hóa khá cao, hạn chế tình trạng lão hóa ở phụ nữ trung niên.

7. Actiso bảo vệ gan như thế nào?

Ngoài những công dụng thần kỳ với sức khỏe, tác dụng của Actiso với lá gan được nhiều chuyên gia sức khỏe đánh giá cao. Vậy, thực hư về tác dụng bảo vệ gan của Actiso như thế nào?

7.1. Công dụng Actiso giúp tăng cường chức năng gan

Tạp chí nghiên cứu chiết xuất sinh học (Tạp chí Biological Trace Element Reseach) đã thí nghiệm về chiết xuất Actiso với lá gan. Kết quả thu được là Actiso giảm đáng kể lượng Cholesterol và lipid trong gan với những đối tượng có chế độ ăn uống nhiều Cholesterol, thực phẩm dầu mỡ. Từ đó, giúp ngăn ngừa tình trạng gan nhiễm mỡ, viêm gan.

Đặc biệt, 2 thành phần cynarin và silymarin trong dược liệu này có tác dụng cải thiện chức năng gan. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra những hợp chất này thúc đẩy quá trình tái tạo các tế bào gan bị tổn thương.

Ngoài ra, Actiso còn có công dụng lợi tiểu, lợi mật, kích thích quá trình sản sinh mật, cải thiện túi mật, hỗ trợ quá trình hấp thu thức ăn.

Tác dụng bảo vệ gan của Actiso

Bệnh viêm gan là gì? – Tìm hiểu nguyên nhân để có biện pháp phòng ngừa

7.2. Ngăn ngừa ung thư gan

Hoạt chất rutin, quercetin, axit gallic có khả năng hình thành tế bào tự chết hay sự chết của các tế bào trong cơ thể. Điều này nghe bất lợi với sức khỏe nhưng thực chất chúng giúp ngăn chặn sự gia tăng đột biến các tế bào gây ung thư gan.

8. Các bài thuốc từ Actiso

Trong dân gian, dược liệu này đã được sử dụng phổ biến trong các bài thuốc chữa bệnh gan, thận, tim mạch… Cụ thể:

8.1. Bài thuốc giảm hàm lượng Cholesterol trong máu

Nguyên liệu: 20g thân cây Actiso, 40g rễ, 50g cụm hoa phơi khô, sau đó tán nhỏ.

Cách thực hiện: Pha 2g/ 1 lần với nước sôi, sử dụng thay thế nước trà uống hàng ngày. Hoặc sử dụng hoa Actiso nấu với giò heo hoặc lách lợn, bổ sung vào thực đơn ăn uống hàng ngày.

8.2. Bài thuốc chữa bệnh tiểu đường

Nguyên liệu: 50g hoa Actiso, 100g khoai tây, 50g cà rốt, 150g xương sườn lợn.

Thực hiện:

• Nguyên liệu làm sạch, hầm xương sườn lợn chín tới rồi cho khoai tây, cà rốt, hoa Actiso, đun thêm 10 phút nữa và nêm nếm gia vị.
• Sử dụng mỗi ngày một lần, dùng liên tục từ 5 – 10 ngày.

Bài thuốc từ Actiso

8.3. Bài thuốc giải độc gan, tăng cường chức năng gan

Chuẩn bị: 50g hoa Actiso, 100g gan lợn và gia vị đầy đủ.

Nấu Actiso với gan lợn như món canh khác, sử dụng mỗi ngày 1 – 2 lần. Ăn liên tục trong 5 – 10 ngày để thấy hiệu quả.

8.4. Bài thuốc thanh nhiệt, giải độc cơ thể

Chuẩn bị: 2 cụm hoa Actiso, 1 bó lá dứa, 60g đường phèn.

Cách thực hiện:

• Hoa Actiso cắt bỏ phần cuống, rửa sạch, cho vào nồi nước đun sôi cho tới khi mềm nhừ.
• Cho lá dứa cuộn tròn và đường phèn vào nồi, đun tiếp 10 phút nữa.
• Cuối cùng, bỏ phần bã, đợi nước nguội dần cho vào bình, bảo quản tủ lạnh uống dần.

9. Liều lượng

Có thể dùng độc vị hoặc kết hợp với các vị khác.

• Với thuốc sắc liều lượng 5 – 10g.
• Cao lỏng 2 – 10g;
• Một ngày chỉ nên dùng 10 – 20g sắc với nước nếu dùng tươi, 5 – 10g sắc khô. Với trà gói thì chỉ nên dùng 2 – 3 túi/ ngày.

10. Lưu ý khi sử dụng dược liệu

Theo Ths.Bs Nguyễn Thị Hằng, trong quá trình sử dụng Actiso, người bệnh cần lưu ý những điểm sau:

10.1. Đối tượng không sử dụng Actiso

• Không sử dụng dược liệu này cho những trường hợp đang bị dị ứng hoặc mẫn cảm với thành phần hóa học trong cây.
• Người bị tắc ống mật, sỏi mật
• Phụ nữ mang thai và cho con bú cần hỏi ý kiến của bác sĩ.
• Đối tượng đang sử dụng muối sắt cũng không nên dùng dược liệu này.

10.2. Lưu ý trong quá trình dùng

• Không nên lạm dụng dược liệu, trường hợp sử dụng quá liều có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn như: Chướng bụng, cơ thể mệt mỏi, ảnh hưởng chức năng gan…
• Dược liệu này có những lông tơ nhỏ ở thân và hoa, nếu tiếp xúc quá nhiều có thể gây kích ứng cho da, bị ngứa hoặc nổi mẩn đỏ.
• Theo dõi hàm lượng Cholesterol trong máu trong thời gian sử dụng dược liệu.
• Actiso nếu chỉ sấy khô dược liệu theo phương pháp thông thường thì 80 – 90% hoạt chất trong dược liệu bị phá hủy. Vì vậy, để sử dụng Actiso hiệu quả, người bệnh nên lựa chọn sản phẩm của thương hiệu uy tín để đảm bảo chất lượng.

Actiso là dược liệu mang lại giá trị tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm được công dụng Actiso và cách sử dụng sao cho phù hợp. Hi vọng, qua bài viết này độc giả đã có thêm kiến thức chăm sóc sức khỏe gia đình bạn. Nếu có băn khoăn, thắc mắc nào về dược liệu hoặc muốn được tư vấn về phương pháp hỗ trợ cải thiện sức khỏe lá gan liên hệ hotline 0343 44 66 99.

Xem thêm:

• Cà gai leo là gì? – Thảo dược giải độc gan hiệu quả từ dân gian
• [Tìm hiểu] Diệp hạ châu – Dược liệu phổ biến trong các bài thuốc điều trị viêm gan
• Giải độc gan tại nhà – Rất cần cho những người thường xuyên uống rượu bia, sử dụng thuốc tây…