Nhồi máu cơ tim là gì? Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Nhồi máu cơ tim là tình trạng sức khỏe đáng báo động không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới. Bệnh gây ra nhiều hệ lụy và biến chứng đáng lo ngại cho người mắc phải. Nắm bắt các thông tin, đặc biệt là căn nguyên gây bệnh là cách hữu hiệu giúp xử trí cũng như dự phòng bệnh tốt nhất.

1. Tình trạng nhồi máu cơ tim là gì?

Nhồi máu cơ tim là vấn đề sức khỏe nguy hiểm, đe dọa tính mạng. Bệnh xảy ra khi dòng máu đến cơ tim bị dừng đột ngột, gây tổn thương mô. Tình trạng này là kết quả của sự tắc nghẽn ở một hoặc nhiều động mạch vành, xảy ra do tích tụ mảng bám, cholesterol xấu và các chất cặn thải tế bào.

Nhồi máu cơ tim (NMCT) khiến lưu lượng máu đến tim không đủ, cơ tim không nhận được chất dinh dưỡng và oxy cần thiết để hoạt động, làm tổn thương tim gây nên nhiều hệ lụy nguy hiểm như suy tim, sốc tim, đột tử tim,…

2. Triệu chứng của nhồi máu cơ tim

Các triệu chứng của bệnh có thể bao gồm:

• Đau thắt ngực: đau khó chịu ở giữa ngực, đôi khi người bệnh nhầm tưởng là chứng khó tiêu hoặc ợ chua.
• Đau, khó chịu ở các vùng khác trên cơ thể: cánh tay, lưng, cổ, hàm hoặc dạ dày.
• Khó thở hoặc cảm giác hơi thở khó khăn.
• Đầy hơi, khó tiêu hoặc xuất hiện cảm giác nghẹn.
• Nôn hoặc buồn nôn.
• Chóng mặt, suy nhược, lo lắng tột độ.
• Nhịp tim tăng nhanh hoặc không đều.
• Tụt huyết áp hoặc tăng huyết áp.
• Vã mồ hôi, chân tay lạnh, ẩm.

Một số trường hợp người bệnh có thể chỉ cảm thấy hơi mệt hoặc khó chịu ở vùng thượng vị.

3. Nguyên nhân gây nhồi máu cơ tim

Xơ vữa động mạch là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến nhồi máu cơ tim. Tình trạng này xảy ra khi có quá nhiều mỡ thừa, cholesterol tích tụ ở thành mạch tạo thành mảng bám gây hẹp lòng mạch.

Xơ vữa động mạch là nguyên nhân hàng đầu gây NMCT

Khi các mảng bám này bị vỡ ra, hình thành cục máu đông chặn đứng dòng chảy của máu đến tim, gây ra tình trạng NMCT. Các yếu tố có thể dẫn đến xơ vữa động mạch như: rối loạn mỡ máu, cao huyết áp, béo phì, tiểu đường,…

Theo đó, từ khoảng 30 tuổi trở đi, các mảng xơ vữa bắt đầu hình thành và phát triển trong thành mạch. Quá trình này có thể diễn ra từ vài năm cho đến vài chục năm.

 Xơ vữa động mạch – Nằm lòng những kiến thức quan trọng trong điều trị bệnh

4. Phân loại nhồi máu cơ tim

4.1 Theo nguyên nhân

Tùy thuộc vào từng nguyên nhân, người ta phân nhồi máu cơ tim thành 5 loại:

• Loại 1: Tự phát xảy  ra do mảng xơ vữa bị nứt vỡ, loét… gây tắc một hoặc nhiều nhánh mạch vành. Dẫn đến thiếu máu cơ tim.
• Loại 2: Thiếu máu cục bộ do nhu cầu oxy tăng.
• Loại 3: Liên quan đến đột tử tim.
• Loại 4: Là bệnh động mạch vành cấp tính. Liên quan đến việc can thiệp động mạch vành qua da.
• Loại 5: Cũng là bệnh động mạch vành cấp tính nhưng do bất thường liên quan đến bắc cầu động mạch chủ và động mạch vành.

4.2 Theo vị trí nhồi máu cơ tim

Gồm 2 loại theo vị trí:

• Nhồi máu cơ tim thất trái
• Nhồi máu cơ tim thất phải

NMCT chủ yếu ảnh hưởng đến tâm thất trái. Tuy nhiên, một số trường hợp tổn thương có thể lan tới tâm thất phải. Các trường hợp nhồi máu cơ tim thất phải sẽ làm tăng nguy cơ tử vong ở người bệnh.

Bên cạnh đó, trong chẩn đoán nhồi máu cơ tim cấp tính, bệnh được phân thành 2 loại:

• Nhồi máu cơ tim ST chênh lên
• Nhồi máu cơ tim không ST chênh lên

5. Đối tượng có nguy cơ cao mắc nhồi máu cơ tim

Nếu bạn thuộc những nhóm đối tượng dưới đây, hãy thật cảnh giác với các bệnh về tim mạch. Đặc biệt là nhồi máu cơ tim.

5.1 Người bệnh cao huyết áp

Khi huyết áp tăng cao, tồn tại trong thời gian dài sẽ làm hỏng mạch máu. Lúc này sự tích tụ mảng bám sẽ diễn ra nhanh hơn. Người bệnh dễ mắc phải các vấn đề về tim mạch như suy tim, NMCT, đau tim,…

5.2 Người bệnh rối loạn mỡ máu

Người bệnh rối loạn mỡ máu thường bị tăng các chỉ số như: LDL – Cholesterol, triglycerid (chất béo trung tính), cholesterol toàn phần. Khi một hoặc nhiều chất béo này dư thừa, sẽ lắng đọng tạo thành mảng bám trong thành mạch. Lâu ngày gây xơ vữa động mạch.

5.3 Người bệnh tiểu đường

Lượng đường hoặc glucose trong máu tăng cao có thể làm hỏng mạch máu dẫn đến bệnh động mạch vành. Đây là một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng có thể gây đột quỵ và nhồi máu cơ tim.

5.4 Người cao tuổi

Nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch tăng lên theo tuổi tác. Theo nghiên cứu, nam giới có nguy cơ gặp phải tình trạng này cao hơn sau 45 tuổi và phụ nữ có nguy cơ cao hơn sau 55 tuổi.

5.5 Có tiền sử mắc bệnh trong gia đình

Nếu trong gia đình có người mắc bệnh tim sớm sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở các thành viên khác.

Ngoài những đối tượng trên, bệnh cũng có nguy cơ cao ở những người ít vận động, thừa cân, béo phì, người hay sử dụng rượu bia, chất kích thích,…

6. Chẩn đoán

Nếu xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ, bác sĩ có thể tiến hành một số xét nghiệm chuyên sâu để hỗ trợ chẩn đoán bệnh:

• Xét nghiệm máu kiểm tra các dấu hiệu hoại tử cơ tim.
• Thực hiện siêu âm: Siêu âm tim 4D, siêu âm tim gắng sức.
• Điện tâm đồ: Đo điện tâm đồ thường quy, điện tâm đồ gắng sức.
• CT động mạch vành.
• Chụp động mạch vành bằng DSA.

7. Biến chứng nhồi máu cơ tim

NMCT vốn nguy hiểm, nhưng những biến chứng mà tình trạng này gây ra cho người bệnh còn nguy hiểm hơn. Cụ thể như:

7.1 Các biến chứng sớm

• Đột tử: đây là biến chứng nghiêm trọng nhất. Nguyên nhân do nhịp tim tăng nhanh gây trụy mạch cấp, mạch phổi nghẽn hoặc vỡ tim.
• Rối loạn nhịp tim: 90% bệnh nhân bị rối loạn nhịp tim sau 48h phát bệnh.
• Suy tim cấp: người bệnh cảm thấy khó thở, mạch đập nhanh, vã mồ hôi, tụt huyết áp.
• Tai biến: các cục máu đông có thể tiếp tục di chuyển làm nghẽn mạch máu, gây tắc phổi, đột quỵ.
• Vỡ tim: có đến 10% bệnh nhân bị vỡ tim sau NMCT khoảng 2 tuần.

Rối loạn nhịp tim là biến chứng điển hình sau NMCT

7.2 Biến chứng muộn

• Vách tim phình to: 30% bệnh nhân gặp biến chứng này với biểu hiện tắc mạch chủ hoặc suy tim.
• Đau dây thần kinh: thường xuất hiện ở những người bị suy nhược, hay lo lắng, stress. Biểu hiện bằng các cơn đau vùng ngực với cảm giác nặng nề, ê ẩm tim.
• Suy tim: chức năng tim suy yếu rõ rệt, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe người bệnh.
• Hội chứng viêm màng tim: biến chứng này rất ít gặp, người bệnh cảm thấy đau vùng xương ức, cảm giác đau gia tăng khi ho, vận động mạnh.

Nhồi máu cơ tim có thể để lại nhiều di chứng nguy hiểm. Do đó, người bệnh và gia đình cần chú ý trong quá trình chăm sóc, thông báo cho bác sĩ khi xuất hiện triệu chứng bất thường.

8. Cách sơ cứu nhồi máu cơ tim

Khi xuất hiện nhồi máu cơ tim, người bệnh cần được sơ cứu kịp thời để tránh ảnh hưởng đến tính mạng. Do đó, mỗi chúng ta cần nắm rõ cách sơ cứu NMCT dưới đây:

8.1 Đối với bản thân người bệnh

• Dừng mọi công việc đang làm, ngồi nghỉ hoặc nằm theo tư thế nửa nằm nửa ngồi.
• Thả lỏng vai và 2 cánh tay, nhắm mắt và thở nhẹ, không cố hít sâu, tránh tim bị căng thẳng.
• Cởi bớt áo, nới rộng khăn quàng cổ, cà vạt (nếu có).
• Uống 1 liều thuốc trị đau thắt ngực theo đơn bác sĩ kê. Trường hợp không mang sẵn thuốc bên người, dùng ngay viên ngậm dưới lưỡi Nitroglycerin hoặc xịt dưới lưỡi 2 lần Nitroglycerin dạng xịt trong khi đợi xe cấp cứu.
• Nhờ người gọi cấp cứu hoặc nhờ họ đưa đến bệnh viện gần nhất.
• Nhờ người gọi xe cấp cứu hoặc nhờ họ đưa tới bệnh viện gần nhất.

8.2 Đối với người thân thực hiện sơ cứu

Nếu thấy người bệnh còn tỉnh, để người bệnh ở tư thế nửa nằm, nửa ngồi nơi thoáng đãng, nhẹ nhàng trấn an người bệnh. Cho người bệnh dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ (nếu có). Nếu người bệnh đã bất tỉnh, có thể thực hiện theo 2 cách sau:

Ép tim ngoài lồng ngực:

• Để người bệnh nằm trên một mặt phẳng.
• Chồng 2 bàn tay lên và đặt trước tim, dùng toàn lực ép mạnh và sâu xuống 1/3 lồng ngực rồi nới lỏng tay.
• Lặp lại động tác này liên tục 60 lần/phút để tăng co bóp tim.

Hô hấp nhân tạo:

• Đặt người bệnh nằm ở nơi thoáng đãng.
• Nới rộng quần áo, kiểm tra dị vật trong miệng, rồi kê cao cổ để đầu hơi ngửa ra phía sau.
• Bịt mũi người bệnh rồi dùng miệng của mình lấy hơi và thổi vào miệng người bệnh nhiều lần.

Bạn chỉ thực hiện các kỹ thuật này khi thực sự nắm rõ chúng.

9. Điều trị nhồi máu cơ tim như thế nào?

Các cơn nhồi máu cơ tim cần được cấp cứu và điều trị nhanh chóng để giảm thiểu rủi ro cho người bệnh. Các phương pháp thường được sử dụng bao gồm:

9.1 Nong động mạch vành (PCI)

Đây là một thủ thuật ít xâm lấn dùng để mở khóa các động mạch giúp cung cấp máu cho tim. Trong quá trình nong mạch, bác sĩ sẽ đưa ông thông qua động mạch để tiếp cận vị trí tắc nghẽn và mở lại động mạch, cho phép máu lưu thông trở lại. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể đặt stent tại vị trí tắc nghẽn. Stent có tác dụng ngăn động mạch đóng lại.

8.2 Mổ bắc cầu mạch vành (CABG)

Trong phương pháp này, bác sĩ sẽ định tuyến lại các tĩnh mạch, động mạch của người bệnh để máu có thể lưu thông quanh vị trí tắc nghẽn. Bác sĩ thực hiện bắc cầu bằng cách ghép một đoạn tĩnh mạch ở trên và dưới khu vực bị tắc của động mạch vành. Tĩnh mạch được lấy ở chân hoặc sử dụng động mạch từ ngực hoặc cánh tay.

Thông thường CABG  được thực hiện vài ngày sau sự cố tim mạch, để tim có thời gian hồi phục. Đôi khi cần làm nhiều phẫu thuật bắc cầu để khôi phục lưu lượng máu đến tim.

9.3 Kết hợp sử dụng thuốc

Một số loại thuốc được bác sĩ chỉ định kèm theo bao gồm:

• Thuốc tiêm tĩnh mạch: nitroglycerin, morphin.
• Thuốc làm tan máu đông: aspirin.
• Thuốc chống đông máu: clopidogrel.
• Thuốc chẹn beta, thuốc ức chế ACE giúp giảm huyết áp và thư giãn cơ tim.
• Một số loại thuốc giảm đau để giảm triệu chứng và cảm giác khó chịu cho người bệnh.

10. Phòng ngừa nhồi máu cơ tim

Ngay từ bây giờ, hãy bảo vệ bản thân bằng một lối sống lành mạnh với:

• Tập thể dục thường xuyên.
• Ăn uống lành mạnh, bổ sung nhiều rau xanh, hạn chế đồ ăn giàu chất béo, ăn ít thực phẩm đường bột.
• Kiểm soát tốt cân nặng, tránh tình trạng thừa cân.
• Từ bỏ thuốc lá, rượu bia, chất kích thích.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ 3-6 tháng/ lần.

Bệnh nhồi máu cơ tim tuy nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến tính mạng, nhưng nếu được chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giúp bảo vệ tim và cơ thể khỏi những biến chứng nguy hiểm. Ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ, liên hệ với bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Chat với bác sĩ ngay

QUAN TÂM NHIỀU:

• Xơ vữa động mạch cảnh – Những con đường hình thành bệnh nhanh nhất
• 6 tác hại nguy hiểm của mỡ máu cao người bệnh cần cảnh giác
• [Top 22+] thực phẩm giàu omega-3 làm giảm mỡ máu – Tìm hiểu ngay!