Viêm dạ dày tá tràng kiêng ăn gì để giảm đau, phục hồi nhanh chóng? Chế độ dinh dưỡng khoa học chính là chìa khóa giúp bạn kiểm soát và đẩy lùi bệnh hiệu quả. Tham khảo ngay bài viết dưới đây để nắm rõ người viêm dạ dày tá tràng nên kiêng gì và ăn gì là tốt nhất.
1. Vì sao cần tìm hiểu viêm dạ dày tá tràng kiêng ăn gì?
Viêm dạ dày tá tràng là bệnh lý phổ biến hiện nay. Đây là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở niêm mạc dạ dày và phần đầu của ruột non (tá tràng). Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh là do chế độ ăn uống không hợp lý, nhiễm vi khuẩn Hp hay căng thẳng kéo dài. Triệu chứng thường gặp ở người bị viêm dạ dày tá tràng là đau bụng, buồn nôn, ợ chua,…
Việc hiểu rõ viêm dạ dày tá tràng kiêng ăn gì không chỉ giúp giảm đau, mà còn hỗ trợ quá trình lành vết thương ở niêm mạc dạ dày – tá tràng. Đối với bệnh viêm dạ dày, ngoài việc uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ thì chế độ ăn đóng một vai trò rất quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị.
Khi không tuân thủ đúng chế độ ăn, bệnh nhân có thể gặp phải:
- Tình trạng viêm kéo dài, khó lành
- Các cơn đau dạ dày tái phát thường xuyên
- Nguy cơ tiến triển thành loét dạ dày nghiêm trọng
- Ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống
2. Top 9 thực phẩm cần kiêng ăn khi bị viêm dạ dày tá tràng
Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý là điều quan trọng giúp giảm nhanh triệu chứng và hỗ trợ điều trị tối ưu. Dưới đây là danh sách 9 thực phẩm người bị viêm dạ dày tá tràng cần tránh hoặc hạn chế để mau khỏi:
2.1 Kiêng đồ cay nóng và gia vị mạnh
Đối với người bị viêm loét dạ dày, nên hạn chế sử dụng các loại gia vị mạnh như tỏi, hành, gia vị cay và gia vị nóng,… Điều này giúp tránh gây ra những tác động tiêu cực tới niêm mạc dạ dày. Những thực phẩm này có thể làm tăng lượng axit có trong dạ dày. Từ đó khiến chứng viêm trở nên nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, nhóm thực phẩm này cũng có thể gây kích ứng và hình thành các vết loét.
Nên hạn chế ăn quá nhiều các loại gia vị không tốt cho người viêm dạ dày tá tràng sau:
- Ớt tươi, ớt khô, bột ớt
- Hạt tiêu đen, hạt tiêu trắng
- Tỏi sống, hành tây sống
- Gừng tươi với liều lượng nhiều
- Các loại sauce cay (tương ớt, sriracha…)
2.2 Đồ chiên rán và nhiều dầu mỡ
Các loại thực phẩm ăn vặt như đồ chiên rán hay các món xào nhiều dầu mỡ cũng có thể làm tăng khả năng kích ứng dạ dày, tăng tiết dịch gây đau dạ dày.
Những món cần tránh:
- Khoai tây chiên, gà rán
- Nem rán, chả cá chiên
- Bánh rán donut, bánh ngọt chiên nhiều dầu
- Thịt nướng có nhiều mỡ
2.3 Thực phẩm chua
Các thực phẩm có tính axit cao có thể làm gia tăng nguy cơ tổn thương lớp niêm mạc bảo vệ dạ dày. Đồng thời, ăn nhiều đồ chua cũng khiến dạ dày phải co bóp mạnh hơn. Chúng gây kích thích làm tăng acid dịch vị gây viêm loét. Do đó, các món ăn chua, trái cây chua đều nên được loại bỏ khỏi thực đơn hàng ngày.
Danh sách trái cây và thực phẩm chua người viêm dạ dày tá tràng cần tránh:
- Cam, chanh, bưởi
- Dứa, kiwi, dâu tây
- Cà chua sống
- Dưa chua, kim chi
- Giấm ăn, nước mắm chua\
2.4 Thịt chế biến sẵn và đồ ăn nhanh
Các loại thịt nguội chế biến sẵn, đồ ăn nhanh chứa nhiều chất bảo quản và phẩm màu có thể gây kích ứng dạ dày. Do đó người viêm dạ dày tá tràng nên kiêng các thực phẩm chế biến sẵn như:
- Xúc xích, giăm bông, chả lụa công nghiệp
- Hamburger, pizza
- Mì gói, thức ăn đông lạnh
- Bánh kẹo công nghiệp
Đây là điều cần thiết giúp hỗ trợ quá trình phục hồi và cải thiện viêm dạ dày tá tràng.
2.5 Đồ ngọt và bánh kẹo
Tiêu thụ quá nhiều đường sẽ làm gia tăng các phản ứng viêm trong cơ thể. Đồng thời đây cũng là nguyên nhân làm chậm quá trình phục hồi của bệnh viêm dạ dày tá tràng.
Ngoài ra, đường tinh luyện và các loại bánh ngọt có thể làm tăng acid dạ dày. Điều này gây khó chịu cho người bệnh viêm dạ dày tá tràng. Ăn uống đồ có quá nhiều đường cũng dễ dẫn đến rối loạn miễn dịch niêm mạc, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và khiến ổ viêm tiến triển nhanh thành loét.
2.6 Thực phẩm khó tiêu gây đầy hơi
Những thực phẩm gây đầy hơi, chướng bụng như giá đỗ, dưa muối, hành hẹ, cần tây có thể làm tăng áp lực trong dạ dày, gây đau.
2.7 Thức ăn cứng, dai
Các loại thức ăn cứng, dai có thể càng làm tăng mức độ tổn thương, viêm loét dạ dày, tá tràng.
2.8 Đồ uống có cồn và caffeine
Viêm dạ dày tá tràng nên kiêng ăn gì chứa cồn, caffeine vì sẽ gây viêm kéo dài dẫn đến loét. Rượu bia và các đồ uống chứa caffeine như cà phê, trà đậm đà có thể:
- Kích thích tiết acid dạ dày quá mức
- Gây tổn thương niêm mạc dạ dày
- Làm chậm quá trình lành vết thương
Vì vậy, để đảm bảo sức khỏe và hỗ trợ quá trình điều trị, người viêm dạ dày tá tràng nên kiêng đồ uống có cồn và caffein
2.9 Các thực phẩm khác cần tránh
Bên cạnh những thực phẩm trên thì người bị viêm dạ dày tá tràng cũng cần tránh:
- Sữa nguyên kem: Khó tiêu hóa, tăng acid
- Nước ngọt có gas: Viêm dạ dày tá tràng nên kiêng đồ uống có ga. Bởi thức uống này chứa nhiều carbon dioxide có thể gây đầy hơi, chướng bụng. Về lâu dài có thể làm tăng áp lực lên thành dạ dày, kích ứng vùng niêm mạc đang bị viêm nhiễm.
- Thuốc lá: Nicotine gây tổn thương niêm mạc
- Thực phẩm quá nóng hoặc quá lạnh: bởi thức ăn quá nóng sẽ làm niêm mạc dạ dày sung huyết. Ngược lại đồ quá lạnh sẽ làm dạ dày co bóp mạnh hơn gây đau, có khi chảy máu.
3. Thực phẩm nên ăn khi bị viêm dạ dày tá tràng
Bên cạnh việc biết viêm dạ dày tá tràng kiêng ăn gì, việc bổ sung thực phẩm phù hợp cũng rất quan trọng để hỗ trợ phục hồi sức khỏe.
3.1 Thực phẩm giàu protein, ít chất béo bão hòa
Thực phẩm giàu đạm và protein như thịt nạc, đậu, trứng, thủy hải sản… cung cấp nguồn dưỡng chất dồi dào hỗ trợ quá trình tổng hợp DNA. Đồng thời tăng sinh tế bào mới, giúp tái tạo niêm mạc dạ dày bị tổn thương.
Một số nguồn protein tốt bạn có thể tham khảo thêm vào thực đơn:
- Cá nước ngọt (cá chép, cá rô)
- Thịt gà không da, thịt heo nạc
- Trứng gà luộc chín kỹ
- Đậu phụ non, sữa đậu nành
Bên cạnh đó, việc ưu tiên lựa chọn thực phẩm có nguồn đạm ít chất béo bão hòa như các loại đậu, thủy hải sản,… cũng giúp dễ tiêu hóa, giảm viêm và hạn chế kích thích dạ dày. Điều này giúp tạo điều kiện thuận lợi để ổ viêm mau lành.
3.2 Ngũ cốc nguyên hạt
Nếu bạn đang băn khoăn viêm dạ dày tá tràng nên ăn gì tốt thì ngũ cốc nguyên hạt là lựa chọn hàng đầu. Một số loại ngũ cốc như gạo lứt, yến mạch, lúa mì,… chứa nhiều chất xơ giúp cải thiện tiêu hóa và giảm viêm dạ dày.
- Cháo, cơm nát, bánh mì sandwich không bơ: Mềm, dễ nuốt, dễ tiêu hóa, giúp hấp thụ axit dư thừa và bảo vệ niêm mạc dạ dày.
- Khoai lang, khoai tây (luộc, hấp): Giàu tinh bột và chất xơ hòa tan, có tác dụng trung hòa axit dạ dày, làm dịu niêm mạc.
3.3 Bổ sung các thực phẩm có tính kháng viêm
Người bị viêm dạ dày tá tràng cũng nên thêm các thực phẩm có tính kháng viêm vào thực đơn như:
- Gừng: có tác dụng cải thiện chức năng tiêu hóa và hỗ trợ giảm các triệu chứng đau dạ dày như đầy hơi, khó tiêu.
- Nghệ: là loại thực phẩm có tác dụng chống viêm, giảm tiết dịch vị, kiềm hóa độ axit trong dịch vị.
- Mật ong: chứa nhiều hoạt chất có tác dụng điều hòa nồng độ axit trong dạ dày, tránh tình trạng kích ứng tại dạ dày.
3.4 Các loại rau củ quả mềm, giàu chất xơ
Chất xơ giúp làm giảm nồng độ axit dạ dày và hỗ trợ cải thiện những triệu chứng đau, chướng bụng hiệu quả. Bên cạnh đó, chất xơ cũng giúp phòng ngừa và hạn chế hình thành thêm các ổ loét dạ dày mới. Dưới đây là một số loại rau củ tốt cho người viêm dạ dày tá tràng có thể tham khảo:
- Rau lá xanh đậm (rau ngót, mồng tơi, cải ngọt luộc/hấp): Cung cấp vitamin và khoáng chất, chất xơ hòa tan.
- Bí đỏ, cà rốt, khoai mỡ (luộc/hấp/nấu súp): Mềm, dễ tiêu, giàu vitamin A và các chất chống oxy hóa.
- Chuối, táo (chín, nên gọt vỏ): Cung cấp kali, pectin giúp làm dịu niêm mạc dạ dày. Chuối còn có khả năng trung hòa axit.
3.5 Sữa chua ít béo
Sữa chua không đường, sữa chua men sống có chứa hàm lượng lớn lợi khuẩn probiotics giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa. Đây cũng là thực phẩm giúp hỗ trợ giảm viêm ở dạ dày thông qua các tác động tích cực lên hệ miễn dịch, giúp ổ viêm mau chóng phục hồi.
4. Nguyên tắc ăn uống cần nhớ cho người viêm dạ dày tá tràng
Ngoài việc biết viêm dạ dày tá tràng kiêng ăn gì và nên ăn gì, việc tuân thủ các nguyên tắc ăn uống khoa học là yếu tố then chốt để kiểm soát và chữa lành bệnh:
- Ăn đúng giờ, đủ bữa: Ăn 3 bữa chính và 2-3 bữa phụ nhỏ trong ngày. Không bỏ bữa, không để bụng quá đói hoặc ăn quá no.
- Ăn chậm, nhai kỹ: Việc nhai kỹ giúp nghiền nát thức ăn, tiết nhiều nước bọt chứa enzyme tiêu hóa, giảm gánh nặng cho dạ dày.
- Nhiệt độ thức ăn phù hợp: Luôn ăn thức ăn ấm, tránh đồ ăn quá nóng hoặc quá lạnh. Bởi điều này sẽ kích thích dạ dày co bóp mạnh, làm tổn thương thêm niêm mạc.
- Uống đủ nước: Uống 2-2.5 lít nước mỗi ngày, chia nhỏ thành nhiều lần. Tránh uống nước trong bữa ăn để không làm loãng dịch vị.
- Chế biến thức ăn mềm, dễ tiêu: Ưu tiên luộc, hấp, hầm, nấu súp, nấu cháo. Hạn chế tối đa chiên, xào, nướng.
- Tránh căng thẳng khi ăn: Ăn trong không khí thoải mái, tránh vừa ăn vừa làm việc, vừa xem điện thoại… Thói quen này gây ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa.
- Không nằm ngay sau khi ăn: Nên đi lại nhẹ nhàng hoặc ngồi nghỉ ít nhất 2-3 tiếng sau khi ăn để tránh trào ngược axit.
- Vệ sinh an toàn thực phẩm: Đảm bảo thực phẩm tươi sạch. Chế biến hợp vệ sinh để tránh nhiễm khuẩn, đặc biệt là vi khuẩn HP.
5. Các câu hỏi thường gặp về viêm dạ dày tá tràng
5.1 Viêm dạ dày tá tràng nên ăn mấy bữa một ngày?
Người bị viêm dạ dày tá tràng nên chia thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày, khoảng 5-6 bữa thay vì 3 bữa chính lớn.
Việc chia nhỏ bữa ăn giúp dạ dày không bị quá tải khi phải xử lý lượng lớn thức ăn cùng lúc, đồng thời tránh để dạ dày quá đói. Khi dạ dày rỗng, axit dịch vị sẽ tăng cường tiết ra và tấn công niêm mạc, gây đau và tổn thương. Ăn nhiều bữa nhỏ giúp duy trì lượng thức ăn ổn định trong dạ dày, từ đó điều hòa tiết axit và giảm áp lực tiêu hóa.
5.2 Viêm dạ dày tá tràng có ăn được trứng không?
Trong trường hợp bị viêm dạ dày tá tràng, bạn hoàn toàn có thể ăn trứng. Tuy nhiên cần chế biến đúng cách và với lượng vừa phải.
Trứng là nguồn protein dồi dào, dễ tiêu hóa nếu được chế biến đơn giản. Bạn nên ưu tiên ăn trứng luộc lòng đào, trứng hấp, hoặc trứng ốp la chín kỹ để dễ tiêu hóa. Hạn chế ăn trứng chiên nhiều dầu mỡ hoặc trứng sống. Một số người có thể nhạy cảm với lòng trắng trứng khi ăn sống, nên tốt nhất là nấu chín kỹ. Hàm lượng chất béo trong trứng gà cũng khá thấp, nên nhìn chung đây là một thực phẩm an toàn và bổ dưỡng cho người bệnh.
5.3 Có nên ăn chua khi bị viêm dạ dày tá tràng?
Tuyệt đối KHÔNG nên ăn chua (thực phẩm có tính axit cao) khi bị viêm dạ dày tá tràng, đặc biệt là trong giai đoạn viêm cấp tính hoặc khi đang có triệu chứng đau bụng, ợ chua.
Các thực phẩm chua như cam, chanh, bưởi, dứa, cà muối, dưa muối, giấm… chứa nhiều axit hữu cơ. Khi dạ dày đang bị viêm hoặc có vết loét, việc nạp thêm axit từ bên ngoài sẽ làm tăng nồng độ axit trong dạ dày, gây kích ứng mạnh, bào mòn niêm mạc, làm trầm trọng thêm tình trạng đau rát, khó chịu và cản trở quá trình lành vết thương. Chỉ khi bệnh đã ổn định và có sự cho phép của bác sĩ, bạn mới có thể thử một lượng nhỏ trái cây ít chua như chuối, táo.
Kết luận
Việc hiểu rõ viêm dạ dày tá tràng kiêng ăn gì là bước đầu quan trọng trong hành trình điều trị bệnh. Chế độ ăn phù hợp cần tránh các loại thực phẩm có khả năng gây kích ứng, nhằm giúp giảm đau và phục hồi tổn thương niêm mạc dạ dày – tá tràng.
Mặc dù vậy, người bệnh cần nhớ chế độ ăn uống chỉ là một phần trong quá trình điều trị. Nên kết hợp với việc uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Đồng thời duy trì lối sống lành mạnh và tái khám định kỳ để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.
>>> Xem thêm:
- Phác đồ điều trị viêm loét dạ dày tá tràng: Cập nhật chi tiết mới nhất
- Viêm loét dạ dày tá tràng nên uống nước gì giúp giảm đau nhanh?
- 15 cây thuốc nam chữa viêm loét dạ dày hiệu quả – Dễ tìm, dễ dùng