Siêu âm có biết viêm loét dạ dày không? Đây là câu hỏi khiến nhiều người phân vân khi có triệu chứng đau bụng, khó tiêu, ợ chua… Liệu chỉ cần siêu âm là đủ, hay phải nội soi mới phát hiện chính xác? Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu siêu âm trong chẩn đoán viêm loét dạ dày và đâu là phương pháp chính xác nhất để phát hiện sớm bệnh lý này.
1. Siêu âm dạ dày là gì?
Siêu âm dạ dày là biện pháp chẩn đoán cận lâm sàng được áp dụng để chẩn đoán các bệnh lý dạ dày. Phương pháp này cũng giúp phát hiện các điểm bất thường trong vùng bụng, đường tiêu hóa.
Đây là phương pháp chẩn đoán bằng sóng siêu âm cho kết quả nhanh, chi phí thấp. Trong quá trình thực hiện, bác sĩ sẽ bôi gel lên vùng bụng bệnh nhân. Sau đó dùng đầu dò siêu âm quét nhẹ trên da. Hình ảnh dạ dày sẽ hiển thị trên màn hình. Nhờ đó giúp bác sĩ quan sát tổng thể và phát hiện các bất thường nếu có.
Mục đích chính của siêu âm dạ dày là:
- Đánh giá tổng quan cấu trúc dạ dày: Kích thước, vị trí, có bị giãn nở bất thường hay không.
- Phát hiện dị vật: Trường hợp vô tình nuốt phải vật lạ.
- Kiểm tra khối u lớn: Phát hiện các khối u có kích thước đáng kể, có thể là lành tính hoặc ác tính.
- Đánh giá các bệnh lý lân cận: Như gan, mật, tụy, lách, giúp loại trừ các nguyên nhân đau bụng không phải do dạ dày.
- Kiểm tra tình trạng mạch máu: Xác định có bất thường về tuần hoàn máu đến dạ dày hay không.
Kỹ thuật siêu âm được đánh giá cao về độ an toàn, không gây đau đớn, không dùng tia xạ. Đồng thời phương pháp này có thể thực hiện nhiều lần mà không ảnh hưởng đến sức khỏe.
Siêu âm dạ dày là biện pháp chẩn đoán cận lâm sàng được áp dụng để chẩn đoán các bệnh lý dạ dày.
2. Siêu âm có biết viêm loét dạ dày không?
Nhiều bệnh nhân băn khoăn “Siêu âm có biết viêm loét dạ dày không?”. Theo các chuyên gia, siêu âm dạ dày thông thường không thể phát hiện chính xác viêm loét dạ dày. Siêu âm là công cụ hữu ích trong nhiều lĩnh vực chẩn đoán. Tuy nhiên đối với viêm loét dạ dày, phương pháp này có những hạn chế đáng kể.
Siêu âm có thể phát hiện một số dấu hiệu gián tiếp như thành dạ dày dày lên (có thể do viêm) hoặc dịch quanh dạ dày (trong trường hợp loét thủng). Tuy nhiên, những dấu hiệu này không đủ để đưa ra kết luận về vị trí, kích thước hay mức độ nghiêm trọng của vết loét.
Do đó, nếu bạn có các triệu chứng nghi ngờ viêm loét dạ dày, siêu âm chỉ là bước kiểm tra ban đầu. Đây không phải là phương pháp chẩn đoán cuối cùng.
Tìm hiểu ngay: Tổng quan bệnh viêm loét dạ dày
3. Vì sao siêu âm không phát hiện được viêm loét dạ dày chính xác?
Thực tế, có nhiều lý do khiến siêu âm không thể chẩn đoán chính xác viêm loét dạ dày:
3.1 Không thể quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày
Viêm loét là những tổn thương xảy ra trên bề mặt niêm mạc dạ dày. Siêu âm chỉ cung cấp hình ảnh tổng thể về thành dạ dày. Điều này khó có thể phân biệt được các vết trợt, vết loét nhỏ li ti hoặc sự thay đổi màu sắc, độ bóng của niêm mạc – những yếu tố then chốt để chẩn đoán chính xác viêm loét.
Ngoài ra, do dạ dày có cấu trúc thay đổi liên tục bởi chứa thức ăn và hơi. Sóng siêu âm truyền qua không khí và dịch sẽ bị tán xạ, phản xạ kém, khiến hình ảnh không rõ nét. Hơi trong dạ dày tạo ra các “bóng khí” lớn, che khuất tầm nhìn, gây khó khăn trong việc quan sát chi tiết niêm mạc.
3.2 Không thể xác định vi khuẩn Helicobacter pylori (HP)
Đây là nguyên nhân hàng đầu gây viêm loét dạ dày. Siêu âm hoàn toàn không có khả năng phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn HP trong dạ dày. Việc chẩn đoán và điều trị HP là cực kỳ quan trọng để ngăn ngừa tái phát và biến chứng.
3.3 Không thể lấy mẫu sinh thiết
Trong trường hợp nghi ngờ ung thư hoặc các bệnh lý ác tính khác, việc lấy mẫu mô (sinh thiết) từ vùng tổn thương để xét nghiệm giải phẫu bệnh là điều bắt buộc. Siêu âm không có khả năng này.
3.4 Khó phát hiện tổn thương niêm mạc
Siêu âm chỉ có thể phát hiện những thay đổi cấu trúc lớn như khối u, dày thành rõ rệt, hoặc dịch ổ bụng. Đối với các tổn thương viêm loét nhỏ, siêu âm khó có thể phát hiện được.
Tóm lại, mặc dù là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh an toàn và phổ biến, siêu âm dạ dày không phải là công cụ đáng tin cậy để chẩn đoán viêm loét dạ dày một cách chính xác.
Siêu âm chỉ có thể phát hiện những thay đổi cấu trúc lớn như khối u, dày thành rõ rệt, hoặc dịch ổ bụng, khó phát hiện các tổn thương viêm loét nhỏ,
4. Khi nào nên chỉ định siêu âm dạ dày?
Mặc dù không phải là công cụ chính để chẩn đoán viêm loét dạ dày, siêu âm vẫn có vai trò nhất định trong việc kiểm tra các triệu chứng đau bụng. Siêu âm có thể được chỉ định trong một số trường hợp cụ thể:
4.1 Sàng lọc ban đầu
Khi bệnh nhân có các triệu chứng đau bụng không rõ nguyên nhân, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm bụng tổng quát. Điều này giúp loại trừ các bệnh lý của các cơ quan khác.
Bởi siêu âm có thể giúp phát hiện các bệnh lý về gan, túi mật (sỏi mật, viêm túi mật), tụy (viêm tụy), lách, thận, đường tiết niệu, hay các khối u lớn trong ổ bụng.
4.2 Phát hiện dị vật và cấu trúc bất thường ở dạ dày
Siêu âm có thể phát hiện các cấu trúc bất thường tại dạ dày như:
- Dị vật: Nếu có nghi ngờ bệnh nhân nuốt phải dị vật.
- Khối u lớn: Phát hiện các khối u có kích thước đáng kể, làm thay đổi cấu trúc của dạ dày hoặc chèn ép các cơ quan lân cận.
- Mắc các bệnh lý dạ dày cấp tính như: Xuất huyết dạ dày,…
- Dịch trong ổ bụng: Nghi ngờ loét thủng dạ dày (dù không nhìn thấy vết thủng trực tiếp).
4.3 Theo dõi định kỳ một số bệnh lý
Đối với những bệnh nhân đã được chẩn đoán và điều trị một số bệnh lý dạ dày không phải loét (ví dụ: u lành tính), siêu âm có thể được dùng để theo dõi kích thước, sự phát triển của khối u đó.
4.4 Chống chỉ định nội soi
Trong một số trường hợp hiếm hoi bệnh nhân không thể thực hiện nội soi (ví dụ: suy hô hấp nặng, tiền sử phản vệ với thuốc mê, hoặc một số bệnh lý tim mạch nặng), siêu âm có thể được xem xét như một phương pháp thay thế ban đầu, dù hiệu quả chẩn đoán viêm loét không cao.
Sau khi siêu âm, nếu các triệu chứng đau bụng vẫn dai dẳng hoặc có dấu hiệu gợi ý bệnh lý dạ dày, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp chẩn đoán chuyên sâu hơn.
5. Các phương pháp chẩn đoán viêm loét dạ dày chính xác nhất
Để chẩn đoán chính xác viêm loét dạ dày và các bệnh lý liên quan, y học hiện đại sử dụng nhiều phương pháp tiên tiến. Dưới đây là những kỹ thuật được đánh giá cao về độ chính xác và hiệu quả:
5.1 Nội soi dạ dày – phương pháp chẩn đoán chuẩn xác nhất
Nội soi dạ dày là phương pháp này sử dụng ống nội soi mềm có camera nhỏ được đưa qua miệng xuống dạ dày, cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp bề mặt niêm mạc dạ dày.
Nội soi dạ dày được coi là “tiêu chuẩn vàng” trong chẩn đoán viêm loét dạ dày. Phương pháp này sử dụng ống nội soi mềm có camera nhỏ được đưa qua miệng xuống dạ dày. Nhờ đó các bác sĩ sẽ quan sát trực tiếp bề mặt niêm mạc dạ dày.
Ưu điểm của nội soi dạ dày
- Quan sát trực tiếp và chi tiết niêm mạc: Giúp xác định rõ các tổn thương dù là nhỏ nhất. Ví dụ như vết viêm, vết loét, trợt, chảy máu, polyp, khối u,… Hoặc các biến đổi màu sắc của niêm mạc.
- Đánh giá mức độ tổn thương: Xác định được vị trí, kích thước, hình thái và mức độ sâu của vết loét.
- Khả năng sinh thiết: Khi phát hiện tổn thương nghi ngờ (ví dụ: vết loét có bờ cứng, sùi, hoặc nghi ngờ ung thư), bác sĩ có thể dễ dàng lấy một mẫu mô nhỏ để làm xét nghiệm giải phẫu bệnh (sinh thiết). Kết quả sinh thiết giúp chẩn đoán chính xác bản chất của tổn thương (viêm, lành tính, tiền ung thư, hay ung thư) và tìm kiếm vi khuẩn HP.
- Phát hiện và xét nghiệm vi khuẩn HP: Có thể thực hiện test Urease nhanh ngay tại chỗ (CLO test) hoặc lấy mẫu sinh thiết để cấy vi khuẩn, làm PCR tìm HP.
- Khả năng can thiệp điều trị: Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể thực hiện một số thủ thuật điều trị cấp cứu hoặc can thiệp như: Cầm máu tại chỗ đối với vết loét đang chảy máu; gGắp dị vật; cCắt polyp dạ dày,…
- An toàn và hiệu quả: Dù là thủ thuật xâm lấn, nhưng nội soi an toàn và ít gây khó chịu. Bệnh nhân có thể lựa chọn nội soi gây mê để không cảm thấy đau hay khó chịu trong suốt quá trình.
Quy trình nội soi
Bệnh nhân được yêu cầu nhịn ăn uống trước khi nội soi. Bác sĩ sẽ đưa một ống nội soi mềm, nhỏ, có gắn camera và đèn chiếu sáng qua miệng, xuống thực quản, dạ dày và tá tràng. Hình ảnh sẽ được hiển thị trên màn hình.
5.2 Test HP – xét nghiệm vi khuẩn gây viêm loét dạ dày
Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) là nguyên nhân hàng đầu gây viêm loét dạ dày và là yếu tố nguy cơ cao dẫn đến ung thư dạ dày. Việc xét nghiệm và diệt trừ HP là rất quan trọng trong điều trị viêm loét. Có nhiều phương pháp xét nghiệm HP, bao gồm:
Test hơi thở Urea (Urea Breath Test – UBT)
Đây là phương pháp không xâm lấn, rất chính xác và được sử dụng rộng rãi. Bệnh nhân sẽ uống một dung dịch chứa urea được đánh dấu đồng vị. Nếu có vi khuẩn HP, chúng sẽ chuyển hóa urea thành carbon dioxide (CO2) được đánh dấu. Sau đó bệnh nhân thở ra, CO2 này sẽ được thu thập và phân tích.
Test hơi thở là phương pháp không xâm lấn, rất chính xác và được sử dụng rộng rãi nhằm xét nghiệm vi khuẩn Hp.
Test phân tìm kháng nguyên HP (Stool Antigen Test – SAT)
Phương pháp này cũng không xâm lấn, đơn giản và có độ chính xác cao. Nó phát hiện các kháng nguyên của HP trong mẫu phân.
Xét nghiệm máu tìm kháng thể HP
Phương pháp này chỉ cho biết bệnh nhân đã từng nhiễm HP hay chưa. Nhưng không thể xác định tình trạng nhiễm trùng đang hoạt động hay không. Do đó, ít được dùng để chẩn đoán nhiễm HP hiện tại hoặc theo dõi sau điều trị.
Xét nghiệm HP qua nội soi
- Test Urease nhanh (CLO test): Lấy mẫu sinh thiết niêm mạc dạ dày trong quá trình nội soi,. Sau đó đặt vào dung dịch chứa urea. Nếu có HP, urea sẽ bị phân hủy và làm đổi màu dung dịch.
- Cấy vi khuẩn: Mẫu sinh thiết được cấy trong môi trường đặc biệt để nuôi cấy HP. Phương pháp này cho phép xác định độ nhạy cảm của vi khuẩn với kháng sinh, rất hữu ích trong trường hợp điều trị thất bại.
5.3 Siêu âm nội soi (EUS) trong đánh giá tổn thương dạ dày
Siêu âm nội soi (Endoscopic Ultrasound – EUS) là một kỹ thuật tiên tiến kết hợp giữa nội soi và siêu âm. Thay vì đầu dò siêu âm đặt bên ngoài cơ thể, EUS sử dụng một đầu dò siêu âm nhỏ gắn ở đầu ống nội soi. Ống nội soi này được đưa vào thực quản, dạ dày và tá tràng cho phép đầu dò siêu âm nằm rất gần với thành của các cơ quan này.
Vai trò của EUS trong đánh giá tổn thương dạ dày:
Đánh giá độ sâu của tổn thương
EUS tạo ra hình ảnh chi tiết các lớp của thành dạ dày. Điều này cực kỳ quan trọng trong việc xác định mức độ xâm lấn của các vết loét sâu, đặc biệt là trong chẩn đoán giai đoạn của ung thư dạ dày. Nó có thể xác định liệu khối u chỉ ở lớp niêm mạc, dưới niêm mạc, hay đã xâm lấn qua các lớp cơ và thanh mạc.
Phát hiện hạch bạch huyết vùng
EUS có thể phát hiện các hạch bạch huyết gần dạ dày và đánh giá xem chúng có bị di căn hay không. Điều này rất quan trọng cho việc lên kế hoạch điều trị ung thư.
Đánh giá các khối u dưới niêm mạc
Đối với những khối u nằm sâu bên dưới lớp niêm mạc mà nội soi thông thường khó đánh giá, EUS có thể cung cấp hình ảnh rõ nét. Đồng thời giúp xác định bản chất của khối u (ví dụ: khối u mô đệm GIST, u thần kinh nội tiết).
Hút kim nhỏ dưới siêu âm nội soi (EUS-FNA)
Trong một số trường hợp, EUS có thể được sử dụng để hướng dẫn kim nhỏ chọc hút sinh thiết các tổn thương hoặc hạch bạch huyết nghi ngờ, giúp chẩn đoán chính xác hơn.
EUS là một kỹ thuật chuyên sâu. Phương pháp này thường được chỉ định trong các trường hợp phức tạp. Đặc biệt là khi nghi ngờ hoặc đã chẩn đoán ung thư dạ dày để đánh giá giai đoạn bệnh.
Đừng bỏ lỡ: Nếu bạn bị viêm loét dạ dày – Hãy tham khảo ngay cách này
6. Giải đáp nhanh các câu hỏi thường gặp về siêu âm viêm loét dạ dày
Ngoài băn khoăn “Siêu âm có biết viêm loét dạ dày không?”, dưới đây là một số câu hỏi thường gặp liên quan đến siêu âm và chẩn đoán viêm loét dạ dày, cùng lời giải đáp chi tiết:
6.1 Khám dạ dày nên chọn siêu âm hay nội soi?
Khi có các triệu chứng nghi ngờ bệnh lý dạ dày, nội soi dạ dày là lựa chọn ưu tiên để chẩn đoán chính xác. Siêu âm chỉ nên được xem xét như một phương pháp sàng lọc ban đầu hoặc để loại trừ các bệnh lý khác của các cơ quan lân cận.
- Chọn nội soi: Bạn có các triệu chứng kéo dài, các dấu hiệu báo động (sụt cân, nôn ra máu, phân đen), hoặc nằm trong nhóm nguy cơ cao (tuổi trên 45, tiền sử gia đình ung thư dạ dày).
- Chọn siêu âm: Bác sĩ muốn loại trừ các bệnh lý gan, mật, tụy, lách hoặc các vấn đề khác trong ổ bụng. Lưu ý bệnh lý không liên quan trực tiếp đến niêm mạc dạ dày.
6.2 Siêu âm có phát hiện vi khuẩn HP không?
Siêu âm chỉ là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh. Phương pháp này không có khả năng phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn Helicobacter pylori (HP).
Để chẩn đoán nhiễm HP, cần thực hiện các xét nghiệm chuyên biệt. Điển hình như test hơi thở Urea, test phân tìm kháng nguyên HP, hoặc các xét nghiệm qua nội soi (test Urease nhanh, cấy vi khuẩn, PCR).
6.3 Trước khi siêu âm dạ dày có cần nhịn ăn không?
Có, bạn nên nhịn ăn và uống nước trước khi siêu âm dạ dày hoặc siêu âm bụng tổng quát.
- Thời gian nhịn ăn: Thường là ít nhất 6-8 tiếng trước khi siêu âm. Việc nhịn ăn giúp túi mật căng đầy, dạ dày rỗng để nhìn rõ cấu trúc thành dạ dày hơn. Điều này cũng làm giảm lượng hơi trong đường tiêu hóa. Nhờ đó giúp cải thiện chất lượng hình ảnh tổng thể.
- Nhịn uống: Tránh uống nước có ga, sữa hoặc các loại nước trái cây có thể tạo bọt khí. Chỉ nên uống một lượng nhỏ nước lọc nếu cần.
Bác sĩ hoặc nhân viên y tế sẽ cung cấp hướng dẫn cụ thể cho bạn trước khi thực hiện siêu âm.
Kết luận
Hy vọng với những thông tin hữu ích trên đã giúp bạn giải đáp băn khoăn “Siêu âm có biết viêm loét dạ dày không?”. Siêu âm là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh an toàn và hữu ích trong nhiều trường hợp. Tuy nhiên, đây không phải là phương pháp hiệu quả để chẩn đoán chính xác viêm loét dạ dày.
Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng như đau bụng thượng vị kéo dài, ợ hơi, ợ chua, khó tiêu,… tốt nhất nên tới các cơ sở y tế gần nhất để thăm khám kịp thời. Việc thăm khám sớm và lựa chọn phương pháp chẩn đoán phù hợp giúp việc điều trị hiệu quả hơn. Nhờ đó giúp bảo vệ sức khỏe dạ dày và nâng cao chất lượng cuộc sống.
>>> Xem thêm:
- Phác đồ điều trị viêm loét dạ dày tá tràng: Cập nhật chi tiết mới nhất
- Viêm loét dạ dày có cần nhập viện? Dấu hiệu cần cấp cứu kịp thời
- 7 dấu hiệu viêm loét dạ dày – Nhận biết bệnh chính xác đến 99%