Đau thượng vị về đêm: Nguyên nhân thường gặp và cách xử lý nhanh

Đau thượng vị về đêm là tình trạng phổ biến ảnh hưởng đến giấc ngủ và chất lượng sống của nhiều người. Cơn đau xuất hiện vào ban đêm hoặc rạng sáng có thể do nhiều nguyên nhân từ viêm loét dạ dày, trào ngược axit đến các vấn đề nghiêm trọng hơn. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về triệu chứng, nguyên nhân gây đau thượng vị về đêm, cùng các phương pháp xử lý tại nhà an toàn và hiệu quả.

1. Đau thượng vị về đêm là gì? Biểu hiện nhận biết?

Đau thượng vị về đêm là tình trạng xuất hiện cảm giác khó chịu, đau nhức ở vùng thượng vị (vùng giữa ngực, ngay dưới xương ức, giữa hai bên sườn) vào ban đêm hoặc sáng sớm, thường khiến người bệnh thức giấc hoặc khó ngủ.

1.1 Vị trí đau thượng vị

Vùng thượng vị nằm ở phần bụng trên, dưới mũi xương ức và trên rốn, giữa hai bên xương sườn. Đây là vị trí của dạ dày và một phần của các cơ quan tiêu hóa khác.

Xác định đúng vị trí đau vùng thượng vị đêm để điều trị đúng và kịp thời.  

1.2 Các biểu hiện điển hình

• Cơn đau thường xảy ra vào khoảng 1-2 giờ sáng, khi dạ dày trống rỗng và nồng độ axit tăng cao.
• Một số trường hợp đau xuất hiện ngay sau khi đi ngủ 1-2 tiếng, đặc biệt nếu ăn tối muộn hoặc ăn quá no.
• Cảm giác đau có thể từ nhẹ như nóng rát, khó chịu đến dữ dội như đau thắt, đau quặn, đau buốt.
• Đau có thể lan ra hai bên hông, lên ngực hoặc xuống rốn.

Triệu chứng kèm theo:

• Ợ nóng, ợ chua
• Buồn nôn hoặc nôn
• Đầy hơi, khó tiêu
• Trào ngược axit lên cổ họng
• Cảm giác tức ngực, khó thở, ra mồ hôi lạnh nếu đau dữ dội

Đau thượng vị về đêm thường làm gián đoạn giấc ngủ, khiến người bệnh thức giấc nhiều lần, mất ngủ, ngủ không sâu giấc. Điều này ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, gây mệt mỏi, giảm tập trung vào ban ngày.

2. Nguyên nhân đau thượng vị về đêm thường gặp

Thực tế, có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng đau thượng vị về đêm. Xác định đúng nguyên nhân là điều quan trọng giúp lựa chọn phác đồ điều trị chính xác và kịp thời.

Phần lớn các nguyên nhân đau thượng vị về đêm thường nằm ở đường tiêu hóa trên, trong đó bao gồm:

2.1 Đau thượng vị về đêm do viêm loét dạ dày

Viêm loét dạ dày là nguyên nhân hàng đầu gây đau thượng vị về đêm. Khi niêm mạc dạ dày bị tổn thương, viêm hoặc loét, vào ban đêm khi dạ dày trống rỗng, axit dạ dày tiết ra sẽ tấn công trực tiếp vào vùng tổn thương, gây đau.

Vào ban đêm, cơ thể vẫn tiếp tục sản xuất axit dạ dày nhưng không có thức ăn để trung hòa. Nồng độ axit tăng cao, kích thích vùng loét gây đau. Đặc biệt vào khoảng 1-2 giờ sáng, khi dạ dày đã tiêu hóa hết thức ăn.

Triệu chứng đặc trưng:

• Đau xuất hiện sau khi ăn 1-2 giờ.
• Đau có tính chất đều đặn, thường xuyên, kéo dài
• Có thể kèm theo buồn nôn, đầy bụng, ợ hơi, chán ăn

>>> Xem thêm: 7 dấu hiệu viêm loét dạ dày – Nhận biết bệnh chính xác đến 99%

2.2 Đau thượng vị về đêm do trào ngược dạ dày

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng dịch dạ dày chứa axit trào ngược lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc. Tình trạng này thường trầm trọng hơn vào ban đêm do tư thế nằm:

• Khi nằm, trọng lực không còn giúp giữ axit trong dạ dày như khi đứng hoặc ngồi
• Áp lực trong ổ bụng tăng khi nằm, đặc biệt nếu ăn no trước khi ngủ
• Trong khi ngủ, nước bọt tiết ra ít hơn, giảm khả năng trung hòa axit
• Nuốt ít hơn nên axit ứ đọng trong thực quản lâu hơn

Triệu chứng điển hình:

• Ợ nóng, ợ chua từ dạ dày lên ngực và cổ họng
• Đau rát sau xương ức, có thể lan lên cổ
• Khó nuốt, ho khan về đêm, giọng khàn vào sáng sớm
• Cảm giác có thức ăn hoặc axit trào ngược lên miệng

>>> Xem thêm: Rát họng do trào ngược dạ dày – Nguyên nhân do đâu, khắc phục thế nào?

2.3 Viêm thực quản

Viêm thực quản là một trong những bệnh lý có thể gây triệu chứng đau thượng vị đêm.

Viêm thực quản là tình trạng niêm mạc thực quản bị viêm, sưng, kích ứng do nhiều nguyên nhân. Tình trạng này có thể gây đau thượng vị, đặc biệt về đêm khi nằm xuống. Kèm một số triệu chứng:

• Đau hoặc khó chịu sau xương ức, đặc biệt khi nuốt
• Cảm giác thức ăn mắc ở cổ họng
• Ợ nóng, buồn nôn
• Nếu do nhiễm trùng có thể kèm sốt, nuốt đau nhiều

2.4 Tổng thương túi mật gây đau thượng vị

Các bệnh lý túi mật như sỏi mật, viêm túi mật cũng có thể gây đau vùng thượng vị. Đau thường xuất hiện sau khi ăn, đặc biệt là thức ăn nhiều dầu mỡ.

Cơ chế gây đau:

• Sỏi mật gây tắc nghẽn ống dẫn mật, túi mật co thắt gây đau
• Viêm túi mật cấp làm túi mật căng phồng, viêm, kích ứng màng bụng xung quanh

Triệu chứng đặc trưng:

• Đau chính ở vùng hạ sườn phải, nhưng cơn đau có thể lan lên vùng thượng vị, đặc biệt sau khi ăn nhiều dầu mỡ.
• Buồn nôn, nôn, sốt nhẹ
• Vàng da, vàng mắt nếu sỏi gây tắc mật hoàn toàn

Nếu ăn tối muộn và nhiều dầu mỡ, cơn đau có thể xuất hiện vào đêm hoặc sáng sớm khi túi mật co thắt để đẩy mật xuống tiêu hóa.

Các bệnh lý túi mật có thể gây đau vùng thượng vị, thường xuất hiện sau khi ăn, đặc biệt là khi ăn nhiều dầu mỡ.

2.5 Ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là một trong những nguyên nhân nguy hiểm gây đau thượng vị, tuy không phổ biến nhưng cần được cảnh giác, đặc biệt ở người trên 40 tuổi.

Triệu chứng sớm thường mơ hồ:

• Đau thượng vị âm ỉ, kéo dài, không đáp ứng với thuốc điều trị thông thường
• Đau không có quy luật rõ ràng, không liên quan nhiều đến bữa ăn
• Chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi kéo dài

Triệu chứng muộn:

• Đau dữ dội hơn
• Nôn ra máu, đi cầu phân đen như hắc ín
• Sờ thấy khối u ở thượng vị
• Vàng da, vàng mắt nếu ung thư di căn đến gan

3. Cách giảm đau thượng vị về đêm tại nhà an toàn hiệu quả

Khi bị đau thượng vị về đêm ở mức độ nhẹ, bạn có thể áp dụng một số biện pháp tại nhà để giảm triệu chứng. Tuy nhiên, những phương pháp này chỉ mang tính chất hỗ trợ tạm thời, không thay thế cho việc điều trị y khoa.

3.1 Tư thế ngủ giúp giảm đau thượng vị đêm do trào ngược

Ngủ đúng tư thế cũng là giải pháp hữu hiệu giúp hỗ trợ giảm đau thượng vị đêm do trào ngược, tham khảo ngay:

Nâng cao đầu giường

Đây là phương pháp hiệu quả nhất để giảm trào ngược. Nâng đầu giường lên 15-20cm bằng cách kê gạch hoặc tấm đệm dưới chân giường ở phía đầu. Không nên chỉ dùng quá nhiều gối vì điều này có thể gây uốn cong cơ thể, tăng áp lực lên bụng, làm tình trạng trào ngược nặng hơn.

Ngủ nghiêng bên trái

Nghiên cứu cho thấy ngủ nghiêng bên trái giúp giảm trào ngược axit tốt hơn so với nằm ngửa hoặc nghiêng phải. Nguyên nhân là do vị trí dạ dày nằm ở bên trái cơ thể, khi nằm nghiêng trái, lỗ nối giữa thực quản và dạ dày ở vị trí cao hơn, khó để axit trào ngược lên.

Tránh nằm ngửa hoặc nằm sấp

Tư thế nằm ngửa làm axit dễ trào ngược lên thực quản do trọng lực. Nằm sấp tăng áp lực lên bụng, đẩy axit lên trên.

Chờ ít nhất 2-3 giờ sau bữa ăn mới đi ngủ

Đây là khoảng thời gian cần thiết để dạ dày tiêu hóa phần lớn thức ăn. Nếu đi ngủ ngay sau khi ăn, dạ dày còn đầy, nguy cơ trào ngược rất cao.

3.2 Bài thuốc dân gian chữa đau thượng vị về đêm hiệu quả

Các bài thuốc dân gian chỉ nên sử dụng trong trường hợp đau nhẹ, không thường xuyên. Nếu triệu chứng không cải thiện sau 1-2 tuần hoặc có dấu hiệu nặng hơn, cần ngừng sử dụng và đi khám bác sĩ.

Nước gừng mật ong

Gừng có tính ấm, giúp tiêu hóa, giảm đau và giảm buồn nôn. Đập dập 2-3 lát gừng tươi, cho vào cốc nước ấm, thêm 1 thìa mật ong, khuấy đều và uống khi còn ấm. Uống trước bữa ăn 30 phút hoặc khi đau.

>>> Xem thêm: Thử ngay 6 cách chữa trào ngược dạ dày bằng gừng

Nước ép bắp cải

Bắp cải chứa vitamin U có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày, giúp chữa lành loét. Rửa sạch bắp cải, xay nhuyễn hoặc ép lấy nước, uống 1/2 – 1 cốc nước ép bắp cải tươi mỗi ngày, tốt nhất là vào buổi sáng trước khi ăn.

Trà hoa cúc

Uống trà hoa cúc có tác dụng hỗ trợ giảm viêm, làm dịu niêm mạc dạ dày, giảm căng thẳng giúp ngủ ngon hơn.

Hoa cúc có tác dụng giảm viêm, làm dịu niêm mạc dạ dày, giảm căng thẳng giúp ngủ ngon hơn. Cho 5-7 bông hoa cúc khô vào ấm, rót nước sôi vào, đậy nắp ủ 5-10 phút, có thể thêm chút mật ong. Uống 1-2 chén trà hoa cúc vào buổi tối trước khi ngủ.

Nước ép khoai tây

Trong nước ép khoai tây có chứa các hợp chất thiết yếu giúp bảo vệ niêm mạc, giảm axit dạ dày và hỗ trợ cải thiện các bệnh viêm đường tiêu hóa. Gọt vỏ khoai tây, rửa sạch, xay nhuyễn và vắt lấy nước. Uống 1/2 cốc nước ép khoai tây tươi giúp hỗ trợ giảm chứng ợ nóng về đêm.

3.3 Mẹo giảm đau thượng vị lúc nửa đêm có thể áp dụng ngay

Dưới đây là một số mẹo hỗ trợ giảm đau thượng vị nhanh chóng và an toàn có thể áp dụng tại nhà, bạn có thể tham khảo:

Uống nước ấm

Một cốc nước ấm (không quá nóng) giúp làm loãng axit dạ dày, đẩy axit xuống dạ dày nếu bị trào ngược. Uống từng ngụm nhỏ, từ từ, không nên uống một lúc nhiều.

Ăn nhẹ thực phẩm dễ tiêu

Nếu đau do đói, ăn nhẹ một ít thức ăn dễ tiêu như bánh quy giòn không đường, chuối chín, hoặc vài miếng bánh mì trắng. Tránh thức ăn cay, nóng, chua, nhiều dầu mỡ. Lượng ăn vừa đủ để giảm đói, không ăn no.

Ăn một chút bánh quy không đường giúp hỗ trợ giảm đau thượng vị đêm do đói.

Xoa bóp nhẹ vùng thượng vị

Dùng tay xoa nhẹ nhàng vùng thượng vị theo chiều kim đồng hồ với lực nhẹ, giúp giảm căng cơ, thư giãn và giảm đau. Không xoa mạnh nếu đau dữ dội.

Thở sâu và thư giãn

Lo lắng và căng thẳng làm tăng tiết axit và cảm giác đau. Thực hiện hít thở sâu: hít vào qua mũi trong 4 giây, giữ 4 giây, thở ra qua miệng trong 6 giây. Lặp lại 5-10 lần để thư giãn cơ thể.

Tránh uống sữa

Nhiều người nghĩ uống sữa giúp giảm đau dạ dày, nhưng thực tế sữa chỉ giảm đau tạm thời. Sau đó, chất béo và protein trong sữa kích thích dạ dày tiết ra hormone Gastrin, làm tăng tiết axit trở lại có thể khiến cơn đau nặng hơn.

4. Đau thượng vị về đêm có nên đi khám không? Khi nào cần gặp bác sĩ?

Đau thượng vị về đêm có thể là dấu hiệu của nhiều tình trạng từ nhẹ đến nặng. Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra và mức độ tiến triển của bệnh.

Mặc dù nhiều trường hợp đau thượng vị về đêm có thể được kiểm soát bằng thay đổi lối sống, nhưng việc trì hoãn thăm khám có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Việc nhận biết các dấu hiệu cảnh báo là cực kỳ quan trọng để bảo vệ sức khỏe.

Ngoài ra, nếu cơn đau thượng vị về đêm đi kèm với bất kỳ triệu chứng nào sau đây cần đi khám ngay để được điều trị kịp thời:

• Đau dữ dội và đột ngột ở vùng thượng vị, lan ra sau lưng hoặc vai: Có thể cảnh báo viêm tụy cấp, thủng dạ dày hoặc bệnh lý túi mật.
• Đau thường xuyên, kéo dài: Nếu đau thượng vị về đêm xuất hiện từ 2-3 lần/tuần trở lên, kéo dài trên 2 tuần, bạn nên đến cơ sở y tế để được thăm khám.
• Đau không đáp ứng với điều trị tại nhà: Đã thử thay đổi chế độ ăn uống, tư thế ngủ, sử dụng thuốc kháng axit nhưng triệu chứng không cải thiện hoặc có xu hướng nặng.
• Nôn ra máu (Màu đỏ tươi hoặc màu bã cà phê) hoặc tiêu phân đen như bã cà phê: Đây là dấu hiệu của xuất huyết tiêu hóa, cần được cấp cứu kịp thời.
• Sốt cao kèm ớn lạnh: Thường liên quan đến nhiễm trùng hoặc viêm cấp tính.
• Khó nuốt (nuốt nghẹn) hoặc cảm giác đau khi nuốt, nôn liên tục.
• Vàng da hoặc vàng mắt: Dấu hiệu tổn thương gan hoặc tắc nghẽn đường mật.

Kết luận

Đau thượng vị về đêm là một triệu chứng phổ biến nhưng không nên xem nhẹ vì nó có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý tiêu hóa nghiêm trọng như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản, viêm thực quản, hay thậm chí ung thư dạ dày. Việc nhận biết đúng biểu hiện và nguyên nhân sẽ giúp người bệnh chủ động trong việc xử lý và phòng ngừa hiệu quả.

Áp dụng các biện pháp giảm đau tại nhà như thay đổi tư thế ngủ, sử dụng bài thuốc dân gian, kết hợp với việc ăn uống khoa học sẽ hỗ trợ cải thiện đáng kể tình trạng đau thượng vị về đêm. Tuy nhiên, khi cơn đau kéo dài, kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng như nôn máu, sụt cân, mất ngủ ảnh hưởng sức khỏe, bạn nên chủ động đi khám và điều trị kịp thời tại các cơ sở y tế uy tín.

>>> Xem thêm:

• Đau thượng vị cảnh báo bệnh gì? Tất tần tật những điều cần biết!
• Vị trí đau bụng thường gặp và các bệnh lý tiêu hóa liên quan
• Thủng dạ dày tá tràng: Dấu hiệu nhận biết sớm và điều trị hiệu quả