Phác đồ điều trị viêm loét dạ dày tá tràng được bác sĩ chỉ định cho từng trường hợp cụ thể. Khi được chỉ định, người bệnh cần thực hiện đúng, đủ, không tự ý thay đổi khi chưa có ý kiến của chuyên gia. Dưới đây là các phác đồ cụ thể.
1. Hiểu về viêm loét dạ dày – tá tràng
Viêm loét dạ dày – tá tràng là tình trạng tổn thương ở lớp niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng (phần đầu của ruột non). Tình trạng này gây ra bởi sự mất cân bằng giữa các yếu tố tấn công (acid, pepsin, vi khuẩn HP…) và các yếu tố bảo vệ (chất nhầy, bicarbonate, lưu lượng máu tại niêm mạc…).
Viêm loét dạ dày – tá tràng là bệnh lý phổ biến trong cộng đồng. Bệnh lý này ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng sống nếu không được điều trị hiệu quả.
Nguyên nhân viêm loét dạ dày – tá tràng chủ yếu bao gồm:
- Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) – Đây là nguyên nhân hàng đầu.
- Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) kéo dài.
- Hút thuốc lá, rượu bia, stress, chế độ ăn uống không khoa học…
20% dân số Việt Nam mắc viêm loét dạ dày – Bạn có nằm trong số đó?
2. Khi nào cần áp dụng phác đồ điều trị viêm loét dạ dày tá tràng?
Bệnh nhân viêm loét dạ dày – tá tràng cần điều trị theo phác đồ trong các trường hợp sau:
- Xét nghiệm dương tính với vi khuẩn HP.
- Loét tái phát nhiều lần hoặc có nguy cơ cao biến chứng.
- Không đáp ứng với điều trị thông thường.
- Loét có liên quan đến thuốc NSAIDs nhưng không thể ngưng thuốc.
Trong các trường hợp trên, việc điều trị theo đúng phác đồ là yếu tố then chốt giúp giảm các triệu chứng khó chịu, làm lành ổ loét và ngăn ngừa tái phát. Nếu không tuân thủ, tình trạng viêm loét sẽ rất khó để kiểm soát, nguy cơ biến chứng cao.
3. Các phác đồ điều trị viêm loét dạ dày tá tràng chuẩn Bộ Y tế
Tùy thuộc vào tình trạng và mức độ bệnh cụ thể, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Nguyên tắc điều trị chung là bám sát nguyên nhân gây bệnh; ức chế tiết axit gây dư thừa, loại bỏ nhân tố gây tổn thương niêm mạc. Cụ thể là:
3.1. Phác đồ có diệt HP (áp dụng khi bệnh nhân nhiễm HP)
Đối với bệnh nhân dương tính với vi khuẩn HP, 3 phác đồ sau sẽ được cân nhắc sử dụng:
Phác đồ 3 thuốc cổ điển (Triple therapy)
– Mục đích: Tiêu diệt vi khuẩn Helicobacter pylori, nguyên nhân chính gây loét; đồng thời giảm tiết acid dịch vị, giúp vết loét nhanh lành.
– Đối tượng áp dụng: Bệnh nhân nhiễm HP lần đầu, chưa từng điều trị kháng sinh trước đó.
– Các loại thuốc sử dụng:
- PPI (omeprazole/esomeprazole/lansoprazole): 2 lần/ngày.
- Amoxicillin 1000mg: 2 lần/ngày.
- Clarithromycin 500mg: 2 lần/ngày.
– Thời gian điều trị: 10–14 ngày.
***Lưu ý: Tỷ lệ kháng Clarithromycin đang gia tăng, cần cân nhắc thay thế nếu nghi ngờ hiện tượng kháng thuốc.
Phác đồ 4 thuốc có Bismuth
– Mục đích: Tăng hiệu quả diệt HP trong những trường hợp vi khuẩn kháng thuốc hoặc thất bại với phác đồ 3 thuốc.
– Đối tượng áp dụng: Bệnh nhân đã thất bại điều trị lần 1 hoặc sống tại khu vực có tỷ lệ kháng Clarithromycin cao.
– Các loại thuốc sử dụng:
- PPI: 2 lần/ngày.
- Bismuth subcitrate: 120mg x 4 lần/ngày.
- Tetracycline 500mg x 4 lần/ngày.
- Metronidazole 500mg x 3 lần/ngày.
– Thời gian điều trị: 10–14 ngày.
***Lưu ý: Cần hướng dẫn bệnh nhân tuân thủ vì số lần uống thuốc trong ngày khá nhiều.
Phác đồ nối tiếp (Sequential therapy)
– Mục đích: Tối ưu hóa hiệu quả tiệt trừ HP bằng cách tấn công vi khuẩn ở 2 giai đoạn với các loại kháng sinh khác nhau.
– Đối tượng áp dụng: Bệnh nhân chưa điều trị kháng sinh trước đó, phù hợp tại khu vực có kháng thuốc trung bình.
– Liệu trình điều trị:
- 5 ngày đầu: PPI + Amoxicillin.
- 5 ngày tiếp theo: PPI + Clarithromycin + Tinidazole.
- Tổng thời gian: 10 ngày.
***Lưu ý: Yêu cầu bệnh nhân ghi nhớ đúng thứ tự thuốc theo từng giai đoạn.
Sau khi kết thúc phác đồ điều trị, cần kiểm tra lại tình trạng HP. Bệnh nhân cần đến cơ sở y tế test hơi thở ure (UBT) hoặc test kháng nguyên trong phân sau ít nhất 4 tuần để đánh giá hiệu quả.
3.2. Phác đồ điều trị viêm loét dạ dày tá tràng khi không nhiễm HP
– Mục đích: Làm lành tổn thương niêm mạc, kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng bằng cách giảm tiết acid và tăng bảo vệ niêm mạc.
– Đối tượng áp dụng: Bệnh nhân viêm loét dạ dày – tá tràng âm tính với HP, thường liên quan đến thuốc NSAIDs hoặc stress.
– Phác đồ điều trị:
- Dùng PPI đơn độc (omeprazole, esomeprazole…): 4–8 tuần.
- Có thể kết hợp thêm thuốc bảo vệ niêm mạc như sucralfate, misoprostol nếu loét rộng hoặc bệnh nhân có yếu tố nguy cơ cao.
- Ngừng hoặc thay thế NSAIDs bằng thuốc giảm đau an toàn hơn (như paracetamol).
*** Lưu ý: Theo dõi đáp ứng điều trị, nếu sau 4 tuần triệu chứng không cải thiện cần nội soi lại để loại trừ các nguyên nhân khác.
4. Những lưu ý khi áp dụng phác đồ điều trị viêm loét dạ dày tá tràng
Nghiên cứu tại Châu Á cho thấy, tỷ lệ thất bại trong điều trị HP nói riêng và các bệnh lý dạ dày nói chung liên quan nhiều đến việc dùng thuốc không đủ liều và không đều.
Vì vậy, để việc điều trị theo phác đồ phát huy tối đa công dụng, tránh kháng thuốc, hạn chế tái phát; người bệnh cần lưu ý một số vấn đề quan trọng sau:
- Tuân thủ đúng liều lượng, thời gian và cách dùng thuốc.
- Không tự ý ngừng thuốc, giảm liều dù triệu chứng cải thiện.
- Theo dõi các tác dụng phụ như buồn nôn, tiêu chảy, dị ứng, khó thở…
- Thông báo ngay cho bác sĩ nếu có dấu hiệu bất thường hoặc không đáp ứng sau 2 tuần.
- Thận trọng khi dùng chung với các thuốc chống đông máu, thuốc tim mạch; vitamin B12, sắt, canxi…
5. Kết hợp điều trị hỗ trợ để phát huy tối đa hiệu quả phác đồ
Đối với bệnh viêm loét dạ dày tá tràng, chế độ ăn uống và lối sống là một trong những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng bệnh. Chính vì thế, điều chỉnh lối sống đóng, thực đơn đóng vai trò hỗ trợ quan trọng trong quá trình điều trị.
Về chế độ ăn uống:
- Ăn đúng bữa, không bỏ bữa.
- Tránh thức ăn cay nóng, dầu mỡ, chua, cà phê, nước có gas…
- Ưu tiên thực phẩm mềm, dễ tiêu (cháo, súp, rau xanh nấu chín).
- Không sử dụng rượu bia, chất kích thích, hạn chế thuốc lá…
Tham khảo thêm: Viêm loét dạ dày tá tràng nên ăn gì kiêng gì?
Về lối sống:
- Ngủ đủ giấc, hạn chế thức khuya.
- Kiểm soát stress qua thiền, yoga, hít thở sâu…
- Không nằm ngay sau khi ăn, nên đi bộ nhẹ nhàng.
- Thể dục thể thao thường xuyên giúp hỗ trợ tiêu hóa và nâng cao miễn dịch…
6. Phòng ngừa và theo dõi sau điều trị
Viêm loét dạ dày là bệnh lý có tỷ lệ tái phát cao, kể cả trước đó đã được điều trị triệt để. Để phòng ngừa nguy cơ tái phát, ổn định sức khỏe dạ dày, cần thăm khám định kỳ thường xuyên, điều trị triệt để vi khuẩn HP nếu có.
Đối với người có tiền sử bệnh dạ dày, tuyệt đối không lạm dụng NSAIDs. Đây là thuốc giảm đau chống viêm, hạ sốt không steroid. Tuy mang lại tác dụng nhanh nhưng chúng lại gây tổn hại nghiêm trọng đến dạ dày: giảm tiết chất nhầy, tăng nguy cơ viêm, loét, chảy máu dạ dày.
Ngoài ra, nên hạn chế hút thuốc, không uống rượu bia, duy trì ăn uống khoa học, ngủ đủ giấc, tránh stress kéo dài.
KẾT LUẬN
Điều trị viêm loét dạ dày – tá tràng cần sự kết hợp giữa thuốc đúng phác đồ và thay đổi lối sống lành mạnh. Bệnh nhân cần tuân thủ chỉ dẫn bác sĩ, không tự ý dừng thuốc và tái khám đúng hẹn.
Kiểm soát tốt bệnh lý này không chỉ giúp làm lành tổn thương niêm mạc mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như thủng dạ dày hay ung thư hóa.
Ngoài ra, có thể tham khảo các sản phẩm hỗ trợ giảm viêm loét, bảo vệ niêm mạc dạ dày từ thảo dược tự nhiên để có hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
XEM THÊM:
- Viêm loét dạ dày có phải mổ không? Tất tần tật những điều bạn cần biết!
- Cách trị viêm loét dạ dày tại nhà giúp giảm nhanh cơn đau
- Chữa viêm loét dạ dày bằng nghệ và mật ong hiệu quả bất ngờ!
Tâm Bình giúp độc giả tìm kiếm nguồn thông tin chính xác nhất dựa trên các công trình nghiên cứu Y học đã được công bố, thẩm định trong và ngoài nước. Các tài liệu chúng tôi đưa ra đều được nghiên cứu và kiểm duyệt kỹ lưỡng đảm bảo thông tin cập nhật mới và khách quan nhất. Quý độc giả có thể tham khảo thêm chính sách biên tập của chúng tôi để xác nhận nội dung mà mình đọc được là chính xác và hữu ích.