Đau vùng thượng vị kèm đi ngoài không chỉ gây phiền toái mà còn tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và cách xử lý đúng cách, tránh biến chứng nguy hiểm.
1. Đau thượng vị kèm đi ngoài là gì?
Vùng thượng vị là khu vực nằm giữa bụng trên, ngay dưới xương ức, nơi chứa nhiều cơ quan trong hệ tiêu hóa như dạ dày, tá tràng và tụy. Đây là vùng thường chịu tác động trực tiếp của các bệnh lý tiêu hóa. Đặc biệt khi có rối loạn hoặc tổn thương niêm mạc dạ dày – tá tràng. Khi vùng thượng vị bị đau kèm đi ngoài, cơ thể đang gửi tín hiệu cảnh báo sức khỏe tiêu hóa. Người bệnh tuyệt đối không nên chủ quan.
Triệu chứng điển hình của tình trạng này bao gồm:
-
Đau âm ỉ, nóng rát hoặc đôi khi dữ dội ở vùng thượng vị
-
Đi ngoài phân lỏng, có nhầy hoặc thậm chí lẫn máu
-
Buồn nôn, nôn, chướng bụng, ợ hơi.
Tình trạng đau thượng vị kèm đi ngoài có thể xuất hiện sau khi ăn đồ cay nóng, dầu mỡ, rượu bia. Hoặc cũng có thể liên quan đến các bệnh lý tiêu hóa – dạ dày như viêm dạ dày, viêm tá tràng, viêm đại tràng…
2. Đau vùng thượng vị kèm đi ngoài là dấu hiệu của bệnh gì?
Như đã chia sẻ ở trên, đau thượng vị cùng đi ngoài do rất nhiều bệnh lý gây ra, có thể kể đến như:
2.1. Nguyên nhân do bệnh lý tiêu hóa
Đây là nhóm nguyên nhân phổ biến nhất. Khi các cơ quan như dạ dày, tá tràng, ruột non hoặc đại tràng bị viêm, loét người bệnh thường gặp triệu chứng đau thượng vị và đi ngoài.
-
Viêm loét dạ dày – tá tràng: Là nguyên nhân hàng đầu gây đau vùng thượng vị. Khi bị viêm hoặc loét niêm mạc dạ dày, người bệnh thường cảm thấy đau dữ dội, có khi âm ỉ ở vùng thượng vị. Một số trường hợp cảm nhận đau rát, nóng cồn cào. Kèm với đó là triệu chứng đi ngoài phân lỏng hoặc phân sẫm màu nếu có xuất huyết nhẹ.
-
Trào ngược dạ dày thực quản: Dịch vị dạ dày trào ngược lên thực quản lâu dần sẽ dẫn đến tổn thương thực quản gây cảm giác đau âm ỉ vùng thượng vị kèm ợ hơi, buồn nôn, và nhiều trường hợp đi ngoài.
-
Viêm đại tràng: Mặc dù đây không phải là triệu chứng đặc trưng nhưng những người bị viêm đại tràng vẫn gặp phải biểu hiện này. Nguyên nhân là do viêm đại tràng gây ra các cơn co thắt mạnh hoặc gây viêm ở các vùng lân cận dẫn đến đau thượng vị. Các triệu chứng đi kèm là đau bụng, táo bón, đầy hơi, đi ngoài, tiêu chảy…
-
Nhiễm khuẩn đường ruột: Do vi khuẩn như Salmonella, E. coli, Shigella,… gây nên. Triệu chứng thường khởi phát đột ngột, đau quặn vùng bụng trên, tiêu chảy cấp, thậm chí sốt và mất nước nhanh.
-
Hội chứng ruột kích thích (IBS): Là rối loạn chức năng đường ruột không do tổn thương thực thể. Người bệnh thường bị đau vùng thượng vị kèm đi ngoài hoặc táo bón xen kẽ, đặc biệt khi căng thẳng, stress kéo dài.
>>>Xem thêm: Đau thượng vị cảnh báo bệnh gì? – Thông tin chi tiết đừng bỏ lỡ
2.2. Nguyên nhân do chế độ ăn uống, lối sống
Không chỉ do bệnh lý, chế độ ăn uống và sinh hoạt thiếu khoa học cũng là nguyên nhân thường gặp khiến vùng thượng vị bị đau kèm tiêu chảy.
-
Ăn cay, nóng, nhiều dầu mỡ: Khiến dạ dày tiết nhiều axit, gây kích ứng niêm mạc dẫn đến đau vùng thượng vị, rối loạn tiêu hóa và đi ngoài.
-
Lạm dụng rượu bia, thuốc lá: Các chất kích thích này làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày, gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột dẫn đến đau thượng vị và đi ngoài.
-
Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học: Ăn không đúng bữa, bỏ bữa sáng, thức khuya hoặc làm việc căng thẳng kéo dài dễ khiến dạ dày co bóp bất thường, gây đau và tiêu chảy.
- Sử dụng thuốc tây dài ngày: Một số loại thuốc sử dụng lâu dài có thể bào mòn niêm mạc dạ dày, gây viêm loét và rối loạn tiêu hóa nếu không dùng đúng chỉ dẫn.
2.3. Nguyên nhân ít gặp nhưng nguy hiểm
Một số trường hợp đau vùng thượng vị kèm đi ngoài có thể liên quan đến bệnh lý nặng, cần được xử lý y tế sớm.
-
Xuất huyết tiêu hóa: Đau dữ dội vùng thượng vị, đi ngoài phân đen, nôn ra máu. Đây là biểu hiện cần cấp cứu.
-
Viêm tụy cấp: Đau thượng vị lan ra sau lưng, buồn nôn, nôn nhiều, đi ngoài, sốt. Nếu không điều trị kịp thời có thể gây hoại tử tụy.
-
Ngộ độc thực phẩm: Khi vi khuẩn, độc tố xâm nhập sâu vào hệ tiêu hóa, bệnh nhân có thể bị đau bụng dữ dội, tiêu chảy liên tục, sốt cao, tụt huyết áp.
Tóm lại, nguyên nhân đau thượng vị có thể đến từ những rối loạn tiêu hóa thông thường, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng.
3. Đau thượng vị kèm đi ngoài có nguy hiểm không?
Với những thông tin mà chúng tôi cung cấp ở trên, đau thượng vị kèm tình trạng đi ngoài không nên xem nhẹ. Bởi, đây có thể là biểu hiện bệnh lý tiêu hóa hoặc bệnh lý nguy hiểm.
Nếu chỉ xuất hiện thoáng qua sau khi ăn đồ lạ, đồ cay nóng hoặc uống rượu bia, sau đó thuyên giảm thì không đáng lo. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài, đau dữ dội, đi ngoài nhiều lần, người bệnh cần thăm khám sớm. Bởi, người bệnh có thể đang mắc viêm loét dạ dày – tá tràng, viêm ruột cấp, hoặc xuất huyết tiêu hóa.
Đặc biệt, khi kèm theo các dấu hiệu nôn ra máu, sốt cao, mất nước, sụt cân nhanh… Đó là dấu hiệu nguy hiểm, cần đi khám ngay để được chẩn đoán và xử lý kịp thời.
Tóm lại, đau thượng vị, đi ngoài kéo dài trên 2–3 ngày hoặc tái diễn nhiều lần phản ánh tổn thương hệ tiêu hóa, cần được bác sĩ thăm khám để xác định nguyên nhân chính xác.
4. Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Không phải trường hợp đau vùng thượng vị kèm đi ngoài nào cũng cần can thiệp y tế ngay, nhưng bạn nên đi khám bác sĩ càng sớm nếu xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu sau:
-
Đau dữ dội vùng thượng vị, không giảm dù đã nghỉ ngơi hoặc dùng thuốc giảm đau thông thường.
-
Đi ngoài nhiều lần trong ngày, phân lỏng, kèm cảm giác mệt mỏi, chóng mặt, mất nước.
-
Buồn nôn, nôn ói liên tục, nhất là khi nôn ra máu hoặc chất màu nâu đen.
-
Sốt cao, ớn lạnh, có dấu hiệu nhiễm trùng.
-
Sụt cân, chán ăn, đầy bụng kéo dài, nghi ngờ viêm loét dạ dày – tá tràng hoặc ung thư đường tiêu hóa.
-
Tái diễn nhiều lần trong tháng, dù đã thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt.
Nếu đi ngoài liên tục cần thăm khám, điều trị càng sớm càng tốt
5. Đau vùng thượng vị kèm đi ngoài phải làm sao?
Khi xuất hiện triệu chứng đau thượng vị, đi ngoài, người bệnh cần xử lý đúng cách để giảm tình trạng khó chịu, đồng thời tránh biến chứng. Dưới đây là những cách giúp cải thiện tình trạng này, người bệnh có thể tham khảo.
5.1. Nghỉ ngơi, theo dõi triệu chứng
Trước hết, hãy ngừng ăn uống các thực phẩm khó tiêu, cay nóng, chiên rán. Nghỉ ngơi tại chỗ, tránh vận động mạnh hay nằm ngay sau khi ăn. Có thể dùng nước ấm chườm nhẹ vùng thượng vị để giảm co thắt dạ dày. Trong 24–48 giờ đầu, cần theo dõi tần suất đi ngoài, tính chất phân và mức độ đau. Nếu triệu chứng giảm dần, có thể chỉ là rối loạn tiêu hóa tạm thời.
5.2. Bổ sung nước và điện giải
Đi ngoài nhiều có thể khiến cơ thể mất nước và điện giải, dẫn đến mệt mỏi, chóng mặt. Vì vậy, nên uống nhiều nước lọc, nước oresol hoặc nước gạo rang loãng để bù dịch. Tránh dùng nước ngọt có gas, cà phê, rượu bia, đây là chất kích thích dạ dày và làm nặng thêm tình trạng tiêu chảy.
5.3. Áp dụng một số mẹo dân gian
Những trường hợp có biểu hiện nhẹ hãy tham khảo bài thuốc dân gian giúp làm dịu dạ dày và cải thiện hệ tiêu hóa. Dưới đây là những bài thuốc sử dụng nguyên liệu quen thuộc, lành tính tại nhà:
Trà gừng: Có đặc tính kháng viêm, kháng khuẩn. Uống một tách trà gừng ấm (gừng tươi thái lát hãm với nước sôi) giúp giảm đau, ổn định tiêu hóa. Lưu ý không nên dùng quá nhiều gừng.
Cam thảo: Hoạt chất glycyrrhizin trong cam thảo có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày, giảm ợ nóng, giảm viêm loét. Có thể pha cam thảo với nước ấm uống sau bữa ăn để giảm đau rát thượng vị.
Mật ong và nghệ: Hỗn hợp giúp trung hòa acid, kháng viêm, giảm đau dạ dày hiệu quả. Có thể hòa tinh bột nghệ với thìa mật ong hoặc vo viên mật ong với tinh bột nghệ ăn mỗi ngày.
Ngoài ra, người bệnh có thể dùng nước gạo rang, nước lá tía tô uống để làm dịu dạ dày, giảm đau và kiểm soát tình trạng đi ngoài.
Uống trà gừng giúp giảm đau, cải thiện chứng buồn nôn
>>>Bỏ túi bí kíp Gừng ngâm mật ong trị trào ngược dạ dày có hiệu quả
5.4. Điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt
Chế độ ăn uống, sinh hoạt đóng vai trò quan trọng trong việc giảm đau thượng vị. Do đó, người bệnh chú ý:
-
Thức ăn nên dùng: Cháo loãng, cơm nát, súp rau củ, khoai tây nghiền, chuối chín, sữa chua không đường. Các món ăn này giúp làm dịu niêm mạc dạ dày và bổ sung lợi khuẩn cho đường ruột.
-
Thức ăn nên tránh: đồ cay nóng, chua, chiên rán, nhiều dầu mỡ, hải sản sống, rượu bia, cà phê… Những thực phẩm này làm tăng tiết acid, gây co thắt dạ dày và kích thích nhu động ruột.
-
Sinh hoạt: Ăn uống đúng giờ, không bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng. Tránh nằm ngay sau ăn, nên nghỉ 30 phút rồi mới nằm. Duy trì giấc ngủ đủ, hạn chế stress, bởi căng thẳng thần kinh là nguyên nhân phổ biến gây đau thượng vị và rối loạn tiêu hóa.
-
Thể dục: Nên tập các bài nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, thiền để giúp lưu thông khí huyết, ổn định tâm lý và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.
Luôn giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc
5.5. Sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ
Với những trường hợp áp dụng các mẹo tại nhà không có hiệu quả cần thăm khám. Người bệnh không tự ý mua thuốc hoặc tăng/ giảm liều lượng khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Tùy từng nguyên nhân, bác sĩ có thể chỉ định loại thuốc phù hợp, như:
- Thuốc giảm tiết acid dạ dày: Như Omeprazol, Esomeprazol, Lansoprazol – giúp giảm đau, chống trào ngược, hỗ trợ lành ổ loét.
- Thuốc bù nước – điện giải (Oresol): Dùng khi đi ngoài nhiều để tránh mất nước, kiệt sức.
- Men vi sinh (Probiotic): Giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, giảm tiêu chảy, hỗ trợ tiêu hóa.
- Thuốc kháng sinh: Chỉ dùng khi có xác định nhiễm khuẩn đường ruột (E. coli, Salmonella…).
- Thuốc giảm co thắt (Drotaverin, Spasmaverine): Giúp giảm cơn đau thắt vùng thượng vị, bụng dưới.
6. Những câu hỏi thường gặp khi bị đau thượng vị kèm đi ngoài
Dưới đây là một số thắc mắc phổ biến mà nhiều người gặp phải khi xuất hiện tình trạng đau vùng thượng vị kèm đi ngoài:
6.1. Đau vùng thượng vị kèm đi ngoài có phải do nhiễm vi khuẩn HP không?
Nhiều người lo ngại rằng đau thượng vị là do vi khuẩn HP gây ra. Tuy nhiên, HP chủ yếu gây viêm loét dạ dày – tá tràng, còn việc đi ngoài thường do rối loạn tiêu hóa hoặc nhiễm khuẩn ruột. Cần xét nghiệm để xác định chính xác.
6.2. Đau thượng vị đi ngoài có phải dấu hiệu của ung thư dạ dày hay không?
Nếu tình trạng kéo dài, kèm sụt cân, chán ăn, nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư dạ dày hoặc xuất huyết tiêu hóa, cần thăm khám sớm.
6.3. Đau thượng vị kèm đi ngoài có cần nội soi dạ dày không?
Trong trường hợp triệu chứng kéo dài trên 1–2 tuần, tái phát nhiều lần hoặc kèm theo nôn, sụt cân, đi ngoài phân đen… bác sĩ có thể chỉ định nội soi dạ dày. Qua phương pháp nội soi để xác định nguyên nhân chính xác như viêm loét, trào ngược hay ung thư sớm. Việc nội soi giúp chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả hơn.
6.4. Đau vùng thượng vị kèm đi ngoài có nên uống sữa hoặc ăn sữa chua không?
Khi bị đau thượng vị và đi ngoài, người bệnh nên hạn chế sữa tươi vì có thể gây đầy hơi, khó tiêu, khiến tiêu chảy nặng hơn do không dung nạp được lactose trong sữa. Tuy nhiên, sữa chua chứa lợi khuẩn (probiotic) lại rất tốt, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm rối loạn tiêu hóa nhẹ. Nên chọn loại sữa chua ít đường, ăn sau bữa chính khoảng 1–2 giờ để đạt hiệu quả tốt nhất.
Tóm lại, đau vùng thượng vị kèm đi ngoài là hiện tượng tiêu hóa đang gặp vấn đề trục trặc. Nếu kéo dài trên 2 ngày, người bệnh nên đến cơ sở y tế để thăm khám và điều trị kịp thời. Việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh sẽ có phương pháp điều trị hiệu quả, tránh biến chứng nguy hiểm.
Xem thêm:
- Đau thượng vị về đêm – Nguyên nhân thường gặp và cách xử lý nhanh
- Vị trí đau bụng thường gặp – Đọc ngay để nhận biết triệu chứng và bệnh lý đi kèm